- زمينهها و بسترهاي نفاق
يكي از مهمترين موانع كمال انسان، پيدا شدن نشانههاي نفاق در وجود او است. اين خصلت ناپسند به صورت غير محسوس به افكار و باورهاي انسان رخنه كرده و تدريجاً به يكي از عادات و ملكات غير قابل تغيير انسان تبديل ميشود.
هيچ كس را نميتوان در مراحل اوليه به نفاق نسبت داد اما زمينهها و بسترهایي كه انسان در آنها قرار ميگيرد و نیز اراده و عملِ ناشایست شخص، به مرور شخص را در دام نفاق ميافکند.
خصلتهاي ناشايست اگر از نهاد آدمي پالايش نشود و انسان در راه رسيدن به كمالات و جايگاه والاي خود تلاش ننمايد زمينه را براي نفاق فراهم آورده است.
اگر انسان با طمع، در جلوههاي مادي دنيا غوطهور شود و بيشترين افكار و انديشههاي خود را در اين راه به كار گيرد تدريجا در دام صفت زشت نفاق گرفتار خواهد شد. چرا كه وقتي انسان در فكر دنيا و اشتياق به آن افتاد؛ و با لذات زودگذر، روز و شب را سپري كرد، مطمئنا از ياد خدا غافل ميشود، چنين فردي ناچار است كه براي حفظ ظاهر به نفاق و دورویي متوسل شود. او در باطن به غير خدا علاقه دارد اما در ظاهر از خدا و عدالت و صفات زيباي انساني سخن ميگويد و اين هم در حقيقت به خاطر طمع دنيا و حفظ جايگاه دنيوي خود ميباشد نه براي رشد و تعالي.
وقتي انسان با روي آوردن به مطامع مادي از خداوند متعال و قدرت بي منتهاي حضرت حق فاصله گرفت روشن است كه خداي متعال نيز او را فراموش ميكند؛ به همين جهت در سوره توبه ميفرمايد:
«الْمُنَافِقُونَ وَ الْمُنَافِقَاتُ بَعْضُهُم مِّن بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمُنكَرِ وَ يَنهُوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ وَ يَقْبِضُونَ أَيْدِيهُمْ نَسُواْ اللَّهَ فَنَسِيَهُمْ * مردان و زنان منافق همه از يك گروهند، آنان امر به منكر و نهي از معروف ميكنند و دست از بخشش بر ميدارند خدا را فراموش كردهاند و خدا نيز آنان را فراموش كرد. سوره توبه آیه 67».
پس مهمترين ريشه نفاق طمع به مال و جلوههاي دنيوي است كه موجب قساوت قلب، بُخل و خساست، و ساير صفات زشت و ناپسند خواهد شد.
خداوند متعال از اين جايگزيني صفات زشت به جاي خصلتهاي نيك انساني به عنوان تجارت بي بهره و زيان آور ياد كرده و ميفرمايد:
«أُوْلَئكَ الَّذِينَ اشْترَوُاْ الضَّلَالَةَ بِالْهُدَى فَمَا رَبحَت تجَّارَتُهُمْ * منافقان كساني هستند كه هدايت را به گمراهي فروخته اند و اين تجارت آنان سودي نداشته است. سوره بقره آیه 16».
