- زمان تربیت
پرورش، از آغاز تولد و یا بهتر بگوییم قبل از بارداری شروع می‌شود؛ زیرا جزءجزء شرایط روحی و جسمی پدر و مادر و شرایط محیطی در به وجود آمدن شخصیت فرزند نقش دارند. پس پدر و مادر باید قبل از به وجود آمدن نطفه، در تربیت و پرورش خویش بکوشند تا راحت‌تر بتوانند فرزندان خود را تربیت کنند.
فکر و وجدان هر شخص از همان ابتدای تولد پرورش می‌یابد، عادات شکل می‌گیرد و عواطف برانگیخته می‌شود.
برای آن‌که آموزش و تربیت مفید واقع شود، باید خیلی زودتر از آن‌چه عموماً امروز فکر می‌کنند شروع کرد.
نکته قابل ذکر این است که ارزش زمانی برای تربیت فرزند، یکسان نیست، زیرا مدت یک روز در یک‌سالگی به مراتب باارزش‌تر از یک روز در دوران بیست‌سالگی می‌باشد. بنابراین نباید چنین دوران پرمایه کودکی را بدون بهره‌برداری گذاشت. به ویژه دو سال اول زندگی کودکی که پایه‌گذاری شخصیت کودک در آن زمان است.
بدین جهت است که حضرت علی‌علیه‌السلام می‌فرماید:
«کسی که در کودکی چیزی نیاموزد در بزرگی نمی‌تواند پیش بیفتد.» (1)
مراد این است که هر کس بخواهد در بزرگ‌سالی بلندمرتبه باشد و رتبه او بر دیگران مقدّم باشد، باید آموختن علم و دانش را از سنین کودکی آغاز کند. اگر کسی چنین نکند جاهل می‌ماند و در مرتبه پس از دیگران قرار خواهد گرفت.
بنابراین، دوران کودکی بهترین زمان برای فراگرفتن راه و روش درست زندگی می‌باشد. زیرا قدرت تقلید و اقتباس و یادگیری کودک بسیار شدید است. کودک در این زمان تمام حرکات، گفتار و رفتار اطرافیان خود را با تمام دقت، در حافظه دست نخورده خود ضبط می‌کند.
از این‌رو، هم‌زمان با رشد و تکامل جسم کودک باید روان او را به راه صحیح هدایت کرد تا صفات پسندیده در وجودش قرار گیرد. زیرا، کودکانی که با شیوه درست تربیت نشده‌اند، تغییر صفات اخلاقی آنان در بزرگ‌سالی بسیار دشوار است.
خوشبخت‌ترین و سعادتمندترین افراد کسانی هستند که از آغاز، با پرورش درست و سالم رشد یافته‌اند و صفات برجسته و ارزشمند، آویزه گوش و جان آنان شده است.
در تربیت اسلامی، کودک را همانند نهال کوچکی دانسته‌اند که باغبان به آسانی می‌تواند با برنامه‌های صحیح وضع او را تغییر دهد. ولی کسانی که همانند درخت کهن‌سال به پرورش‌های پلید و ناپسند عادت کرده‌اند، اصلاح آنان بسیار دشوار است، و کسی که می‌خواهد رفتار این‌گونه افراد را تغییر دهد باید دشواری‌های فراوانی را تحمل کند.
———————————-
1- «مَنْ لَمْ یَتَعَلَّمْ فِی الصِّغَرِ لَمْ یَتَقَدَّمْ فِی الْکِبَر»؛ تصنیف غررالحکم و دررالکلم، ص 43.
