- روایات بیان تعداد و اسامی امامان
پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله در طول دوران رسالت خود بارها و بارها به مسأله رهبری و امامت امت اسلامی تصریح نموده و وظیفه مسلمانان را بعد از وفات خود مشخص نموده‌اند. ایشان در احادیث متعددی به تعداد دوازده امام و حتى ذكر نام آنان اشاره كرده و احاديث آنها در كتب اهل سنت و شيعه به ثبت رسيده است. اين احاديث را به چند دسته مىتوان تقسيم كرد:
- دسته اول: دوازده نفرند و همه از قريش
جابر بن سمره گفت: از رسول خدا صلىاللهعليهوآله شنيدم كه فرمود: امور مردم به خوبى اداره مىشود، مادام كه دوازده نفر بر آنان حكومت كنند. پيامبر بعد از اين سخن، كلمهاى را گفت كه آن را نفهميدم، پس از پدرم پرسيدم رسول خدا چه فرمود؟ گفت: فرمود؛ همه آنان از قريش مىباشند. (1)
سمّاك بن حرب از جابر بن سمره نقل كرده كه گفت: از پيامبر صلىاللهعليهوآله شنيدم كه فرمود: اسلام عزيز است مادام كه دوازده خليفه بر مسلمانان حكومت مىكنند. رسول خدا بعد از آن سخنى گفت كه من نفهميدم، پس به پدرم گفتم رسول خدا چه فرمود؟ جواب داد: فرمود: همه آنان از قريش خواهند بود. (2)
پيامبر اكرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله در احاديث مذكور از وجود دوازده خليفه صالح از قريش بعد از خودش خبر داده كه اگر به حكومت برسند موجب عزت و سربلندى اسلام و مسلمين خواهند شد.که البته این تعداد فقط با ائمه دوازده‌گانه امامیه قابل تطبیق است.
- دسته دوم: دوازده نفر و همه معصوم
عبداللّه بن عباس گفت: از رسول خدا صلىاللهعليهوآله شنيدم كه فرمود: من و على و حسن و حسين و نه نفر ديگر از نسل حسين، پاك و معصوم از گناه هستيم. (3)
در روایتی پيامبر اكرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله به فاطمه سلام‌الله‌علیها فرمود: گريه نكن و اندوهناك مباش، چون تو سيد زنان اهل بهشت و پدرت سيد پيامبران و پسر عمويت (على) سيد اوصيا و دو فرزندت، سيد جوانان بهشت مىباشند. و از نسل حسين نه نفر امام خارج مىشوند كه پاك و معصومند و مهدى اين امت نيز از ما مىباشد. (4)
ابوطفيل از حضرت على عليهالسلام نقل كرده كه گفت رسول خدا صلىاللهعليهوآله به من فرمود: تو وصىِّ من بر مردگان اهل بيت و خليفه من بر امت مىباشى. جنگ با تو جنگ با من و سازش با تو سازش با من است. تو پدر امامان مىباشى. يازده امام از نسل تو پاك و معصومند. مهدى امت كه جهان را پر از عدل و داد مىكند يكى از آنان است، واى به حال دشمنان آنان. (5)
- دسته سوم: دوازده نفر و نام اولين و آخرين آنها
در احاديث فراوانى، تعداد امامان دوازده نفر و به نام اولين و آخرين فرد آنان اشاره شده است. به عنوان نمونه: سلمان محمدى گفت: خدمت پيامبر اكرم صلىاللهعليهوآله رسيدم، در حالى كه حسين بر زانويش نشسته بود. چشمان او را مىبوسيد و دهانش را مىمكيد و به من فرمود: تو سيد، پسر سيد و پدر سادات مىباشى، تو امام، فرزند امام، و پدر امامان هستى، تو حجت فرزند حجت، و پدر نه امامى هستى كه نهمين فرد آنان قائم خواهد بود. (6)
عبدالله بن عباس از رسول خدا صلىاللهعليهوآله نقل كرده كه فرمود: خلفا و اوصيا و حجتهاى خدا بعد از من دوازده نفرند، اولين فرد آنان برادرم على و آخرين فرد نيز از فرزندان من خواهد بود. عرض شد: يا رسول اللّه! برادرت كيست؟ فرمود: على بن ابیطالب. عرض شد: فرزندت كيست؟ فرمود: مهدى، همان كسى كه زمين را پر از عدل و داد مىكند بعد از اين كه از ظلم و جور پر شده است. (7)
حسن بن على عليهالسلام از رسول خدا صلىاللهعليهوآله نقل كرده كه فرمود: امامان بعد از من به تعداد نقيبان بنى‌اسرائيل و حواريون عيسى (دوازده نفر) مىباشند، هر كه آنان را دوست بدارد مؤمن است، و هر كس با آنان دشمنى كند منافق است، آنان حجتهاى خدا بر مردم و پرچمهاى هدايت مىباشند. (8)
- دسته چهارم: دوازده نفر با ترتيب امامت
جابر بن عبدالله انصارى خدمت رسول الله صلىاللهعليهوآله عرض كرد: يا رسول الله امامان از نسل على بن ابیطالب چه كسانى هستند؟ فرمود: حسن و حسين، دو جوانان اهل بهشت، بعد از آنها سيدالعابدين در زمان خودش علی بن حسين، بعد از او باقر بن على. اى جابر تو او را درك خواهى كرد، سلام مرا به وى برسان. بعد از او صادق جعفر بن محمد، بعد از او كاظم موسى بن جعفر، بعد از او رضا على بن موسى، بعد از او تقى محمد بن على، بعد از او نقىّ على بن محمد، بعد از او زكىّ حسن بن على، بعد از او فرزندش قائم به حق، مهدى است كه زمين را پر از عدل و داد خواهد كرد، چنان كه پر از ظلم شده است. اى جابر! اينان خلفا، اوصيا و فرزندان و عترت من مىباشند، هر كس از آنان اطاعت كند از من اطاعت كرده است، و هر كس همه آنان يا يكى از آنها را انكار كند مرا انكار كرده است. به بركت وجود آنان آسمان بر زمين فرود نمىآيد و زمين، اهلش را فرو نمىبرد. (9)
سهل بن سعد انصارى گفت: از فاطمه دختر رسول خدا صلىاللهعليهوآله درباره امامان سؤال كردم؟ گفت: رسول خدا به على فرمود: يا على! تو بعد از من خليفه و امام هستى، تو در تصرف در امر مؤمنان از خودشان شايستهتر مىباشى. وقتى تو از دنيا بروى فرزندت حسن شايستهتر، و هنگامى كه حسن وفات كرد حسين صالحتر است، وقتى حسين وفات كرد فرزندش على بن حسين اولويت دارد. هنگامى كه على بن الحسين وفات كرد فرزندش محمد شايستهتر است. وقتى محمد از دنيا رفت پسرش جعفر شايستهتر است. هنگامى كه جعفر از دنيا رفت فرزندش موسى شايستهتر است، وقتى موسى وفات كرد پسرش على سزاوارتر است. وقتى على از دنيا رفت فرزندش محمد شايستهتر است. وقتى محمد وفات كرد پسرش على سزاوارتر است.
بعد از وفات على پسرش حسن شايستهتر است، وقتى حسن وفات كرد فرزندش قائم و مهدى شايستهتر است، او شرق و غرب جهان را فتح خواهد كرد. (10)
على بن ابیطالب عليهالسلام از رسول خدا صلىاللهعليهوآله نقل كرده كه فرمود: هر كس دوست دارد خدا را ملاقات كند در حالى كه مورد عنايت او قرار گرفته باشد بايد به ولايت تو تمسك جويد، و هر کس دوست دارد خدا را ملاقات کند در حالی که خداوند از او راضی است باید ولایت فرزندت حسن را بپذیرد و هر كس مىخواهد خدا را ملاقات كند در حالى كه از او بيمناك نباشد بايد ولايت فرزندت حسين را بپذيرد، و هر كس مىخواهد خدا را ملاقات كند در حالى كه گناهانش بخشيده شده باشد بايد ولايت على بن الحسين را قبول كند، چون خداى متعال دربارهاش فرمود: «سِيماهُمْ فِى وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ» و هر كس دوست دارد خدا را ملاقات كند در حالى كه چشمش روشن است ولايت محمد بن على را بپذيرد، و هر كس دوست دارد خدا را در حالى ملاقات كند كه نامه عملش در دست راستش باشد جعفر بن محمد صادق را ولى خود بداند، و هر كس دوست دارد پاك و پاكيزه خدا را ملاقات كند موسى بن جعفر كاظم را ولى خود بداند و هر كس دوست دارد خوشحال و خندان خدا را ملاقات كند ولايت على بن موسى الرضا را بپذيرد و هر كس مىخواهد خدا را ملاقات كند در حالى كه درجاتش بالا رفته و سيئاتش به حسنات تبديل شده باشد ولايت فرزندش محمد را قبول كند، و هر كس دوست دارد خدا را ملاقات كند در حالى كه حساب را بر او آسان بگيرد و او را در بهشتى داخل كند كه عرضش از زمين و آسمانها بيشتر و براى پرهيزكاران آماده گشته ولايت فرزندش على را بپذيرد، و هر كس مىخواهد خدا را ملاقات كند در حالى كه رستگار شده باشد ولايت فرزندش حسن بن على را قبول كند. و هر كس دوست دارد با ايمان و اسلام كامل خدا را ملاقات نمايد ولايت فرزندش امام منتظر محمد صاحب الزمان و مهدى را بپذيرد. اينان چراغان هدايت در تاريكىها، و امامان هدايت و پرچمهاى تقوا مىباشند. هر كس آنان را دوست بدارد و ولايتشان را پذيرفته باشد، من بهشت را برايش ضمانت مىكنم. (11)
حسن بن على علیه‌السلام گفت: از رسول خدا صلىاللهعليهوآله شنيدم كه به على بن ابیطالب عليهالسلام فرمود: تو وارث علم، خزينه‌دار حكمت و امام بعد از من هستى، وقتى شهيد شدى پسرت حسن امام است، وقتى حسن به شهادت رسيد فرزند ديگرت حسين امام است. وقتى حسين شهيد شد فرزندش على امام خواهد شد. بعد از او نه نفر از اولاد حسين به امامت خواهند رسيد، در اين هنگام حسن بن على عرض كرد: يا رسول الله نام آنان چيست؟ فرمود: على و محمد و جعفر و موسى و على و محمد و على و حسن و مهدى كه از نسل حسين است. او زمين را پر از عدل و داد مىكند. بعد از آن كه پر از ظلم و جور شده است. (12)
——————
1- صحيح مسلم، ج 3، ص 1452.
2- صحيح مسلم، ج 3، ص 1453.
3- غاية المرام، ج 2، ص 162.
4- غاية المرام، ج 2، ص 239.
5- غاية المرام، ج 1، ص 193.
6- غاية المرام، ج1، ص 103.
7- غاية المرام، ج 1، ص 106.
8- غاية المرام، ج 1، ص 113.
9- غاية المرام، ج 1، ص 163.
10- غاية المرام، ج 1، ص 216.
11- جامع الاحاديث الشيعه، ج 17، ص 103.
12- غاية المرام، ج 1، ص 193.
