- شادی و نشاط
داشتن زمینه شادی‌های سالم و ورزش‌های نشاط‌بخش یکی از نیازهای اساسی کودکان و نوجوانان است. والدین وظیفه دارند برای تقویت روح و جسم فرزند نوجوان‌شان به مسائل تفریحی و ورزشی آن‌ها توجه نمایند. چرا که حرکت و جنبش، اساس هر عمل غریزی و پایه وظایف حیاتی است، و زندگی بدن وابسته به حرکت آن است. در واقع انسان بی‌حس و حرکت، مرده‌ای بیش نیست. پس حرکت یعنی زندگی؛ و سکون و بی‌حالی یعنی بیماری و مرگ.
در سیره ائمه اطهار علیهم‌السلام نیز ورزش یکی از روش‌های تفریح، سرگرمی، و تقویت جسم و روح و از عوامل رشد و شکوفایی محسوب می‌شود. ایشان نه تنها خود برای پرورش روح و روان خویش به ورزش و تفریح می‌پرداختند بلکه همیشه به اطرافیان و یاران نیز سفارش می‌کردند، مخصوصاً در دوران کودکی و نوجوانی، که افراد از بازی و ورزش، لذت برده و برای ابراز احساسات خویش فرصت می‌یابند.
ورزش در اسلام بسیار مورد تأکید قرا گرفته چون، علاوه بر تقویت روانی و بدنی فواید دیگری نیز در آینده خواهد داشت، از جمله جامعه سالم و پرنشاط، چرا که جامعه سالم در پرتو داشتن افراد پرنشاط، شاداب و با روحیه قوی محقق می‌شود، حتی صبر و استقامت در برابر مشکلات زندگی، تواضع و فروتنی، نشاط و گشاده‌رویی، و بسیاری از فضائل که از هیچ کتابی نمی‌توان آموخت، در سایه بازی و ورزش، به آسانی به دست می‌آید.
رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، تعلیم ورزش را یکی از حقوق فرزندان بر پدران معرفی کرده و می‌فرمایند:
«به فرزندان خود شنا و تیراندازی بیاموزید.» (1)
زیرا این‌گونه ورزش‌ها نه تنها، عامل پیشبرد رشد عقل و بدن است، بلکه انسان را نیز نیرومند می‌سازد، چنانچه پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌واله می‌فرمایند:
«مؤمن قوی و نیرومند از مؤمن ضعیف و ناتوان در نزد خدا محبوب‌تر است.» (2)
البته از آن‌جا که اسلام دین تعادل است، بنابراین هرگونه افراط و تفریط را مذموم می‌داند از جمله در ورزش، چون اگر بازی و سرگرمی حالت افراط پیدا کند و نوجوان بیشترین اوقات خود را به تفریح بگذراند، از مسیر سعادت و رستگاری فاصله خواهد گرفت. چنانکه امیر مؤمنان علی علیه‌السلام در این زمینه می‌فرمایند:
«کسی که عاشق بازی کردن باشد، خوشبخت و رستگار نخواهد شد.» (3)
البته کسانی که بعد از سنین کودکی و نوجوانی هم‌چنان به بازی و سرگرمی مشغول باشند و با حرص و ولع آن را دنبال کنند، این افراد نتیجه‌ای جز محرومیت از نیروی عقل و آثار پُربار آن به دست نخواهند آورد و طبق فرمایش معصوم معمولاً چنین افرادی از جاده عقلانیت و تفکر و اندیشه به دور می‌مانند.
یکی دیگر از حقوق فرزند، بهره‌مندی از خانواده‌ای شاد و پُرنشاط است، گشاده‌رویی، حُسن خلق و تفریحات سالم و فرح‌بخش می‌تواند در ایجاد فضای شاد در محیط خانواده ثمربخش باشد. پیشوای ششم شیعیان، افرادی را که در میان جمع، دیگران را با شوخی و خوش‌طبعی شاد می‌کنند، بدون این‌که گناهی مرتکب شوند و عفت کلام را از میان ببرند، دوستان خداوند می‌داند و می‌فرماید:
«خداوند کسانی را دوست دارد که در میان مسلمانان شوخی و خوش‌طبعی می‌کنند بدون این‌که کلمات زشت و ناروا به زبان بیاورند.» (4)
بنابراین والدین دلسوز هیچ‌گاه غم و اندوه خود را به فرزندان‌شان تحمیل نمی‌کنند و فضای شاد و پرنشاط خانواده را مکدّر و ناگوار نمی‌سازند. بلکه آنان حزن و اندوه خود را در دل نگه داشته و در سیمای‌شان گشاده‌رویی و بشاش بودن را نمایان می‌سازند. همان‌گونه که امام علی علیه‌السلام در بیان نشانه‌های مؤمن می‌فرمایند:
«مؤمن کسی است که شادی‌اش در چهره و اندوهش در دل باشد.» (5)
—————————————
1- الكافي (ط – دارالحديث)، ج 11، ص 442.
2- مجمع البحرین، ج 1، ص 352.
3- تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 460.
4- الکافی (ط – دارالحدیث)، ج 4، ص 747.
5- الکافی (ط – دارالحدیث)، ج 3، ص 573.
