- ریاست‌طلبی
یکی از بدترین و زیانبارترین آفات حکومت و سیاست، «ریاست‌طلبی» است.
اصولًا، ریاست و فرمانروایی، عامل و زمینه‌ای برای جذب افراد و به انحراف کشاندن آنان است. مدیران و حاکمان اسلامی، باید همواره مواظب باشند که این آفت در جان آنان نفوذ نکند؛ چرا که موجب هلاکت و نابودی دین و دنیای آنان خواهد شد.
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرماید:
«کسی که دوست دارد مردم را در مقابل خود ایستاده ببیند، جایگاه او آتش جهنم است.» (1)
شخص مقام‌طلب و ریاست‌خواه به انواع گناه از قبیل دروغ و ریا و نفاق آلوده است و همواره در صدد است تمام امور را در خود منحصر سازد و مرکز همة قدرت‌ها و فعالیت‌ها قرار گیرد و برای تأمین این مقصود از هیچ اقدامی دریغ نمی‌کند. همة استعدادها و خلاقیت‌ها را در مردم می‌کشد، و تاب تحمل انتقاد و اعتراض دیگران را ندارد، افراد صالح و دلسوز را از خود می‌راند و کسانی را به دور خود جمع می‌کند که ثناخوان و مداح او باشند. اگر کسی را مانع جاه‌طلبی خود ببیند از هر وسیلة ممکن استفاده می‌کند تا او را از پای درآورد و حتی به نزدیک‌ترین کسان خود رحم نمی‌کند.
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌واله در باره عاقبت ریاست‌طلبی می‌فرماید:
«لعنت بر کسی که مدعی ریاست به غیر حق باشد، لعنت بر کسی که اراده ریاست داشته باشد، لعنت بر کسی که حدیث نفس برای ریاست داشته باشد.» (2)
امام صادق علیه‌السلام نیز فرمودند:
«هر کس جویای ریاست باشد، هلاک می‌شود.» (3)
ریاست‌طلبی و چاپلوسی مکمل یکدیگرند، یعنی هم ریاست طلب چاپلوسان را دوست دارد و هم این‌که چاپلوس دلباخته ریاست‌طلبان است و راهی برای رهایی از شر چاپلوسان وجود ندارد جز این‌که مسئولان حس جاه‌طلبی را در خود بکشند و اگر حب جاه و مقام در دلشان باشد نه تنها چاپلوسان را به دور خود جمع می‌کنند بلکه دیگران را هم به این صفت زشت و ناپسند مبتلا می‌سازند.
معمولاً عواملی که انسان را به تملق و ثناخوانی وامی‌دارند فراوان هستند، برخی برای رسیدن به نان و آب، در مقابل پولداران و زور مندان به سجده می‌افتند، بعضی برای در امان ماندن از شر در مقابل افراد شرور از خود خضوع نشان می‌دهند و عده‌ای هم در مقابل صاحبان مقام به خاک می‌افتند و عده‌ای هم هستند که اهداف سیاسی دارند و برای آن‌که حریف اصلی را از میدان بدر کنند به ثناخوانی افرادی که تا حدودی وجهة مردمی دارند می‌پردازند و با تملق کردن آن‌ها مقاصد سیاسی خود را در پشت پرده تعقیب می‌کنند و چون به اهداف خود رسیدند قهرمان دروغین خود را قربانی می‌نمایند و بدیهی است که خطر این نوع از چاپلوسی به مراتب بیشتر از انواع یاد شده است.
علاقمندی به تعریف و تمجید، باعث دوری از اخلاص است همان‌طور که امام علی علیه‌السلام به این موضوع اشاره کردند:
«دوست داشتن مدح و ستایش اغراق‌آمیز، از محکم‌ترین فرصت‌ها و دام‌های شیطان است.»
- درمان رذیله اخلاقی حبّ ریاست و مدح
پس دانستیم که ریاست‌طلبی و علاقه به مدح و ثنا از جانب دیگران، عامل انحراف از مدیریت اسلامی است. مسئول و مدیر مسلمان باید پست و منصب خود را فرصتی برای خدمت به جامعه بداند و همواره گذشته خود را به خاطر بسپارد تا به آفت غرور ریاست و پیامدهای آن دچار نشود.
کفایت کردن به حداقل ریاست و واگذاری آن به افراد مناسب‌تر و لایق‌تر از خود، می‌تواند راهکاری مفیدی برای دوری از این صفت باشد.
مطالعه دوره 25 ساله سکوت حضرت علی علیه‌السلام و افراد برجسته‌ای که خالصانه به مردم خدمت کرده‌اند و گاهی انزوا و گمنامی را انتخاب کرده‌اند، نیز الهام‌بخش است.
—————–
1- بحار الأنوار (ط – بیروت)، ج 74، ص 90.
2- الكافي (ط – دارالحديث)، ج 3، ص 728.
3- الكافي (ط – دارالحديث)، ج 3، ص 727.
