- مشورت و رايزنى
از آنجا كه همه از تخصص و آگاهى لازم براى شناخت مديران و مسئولان لايق و مناسب براى مناصب حكومتى برخوردار نيستند، عاقلانهترين راه اين است كه با صاحبنظران و آگاهان و دلسوزان مشورت كنند و از راهنمايىها و هدايتهاى آنان بهرهمند شوند. تكتك آراى ما در سرنوشت كشورمان تأثير دارد و از طرفى در روز قيامت نيز بايد پاسخگوى آراى خود باشيم. بنابراين عقل و دين حكم مىكند كه ناآگاهانه و سطحى با انتخابات برخورد نكنيم. اگر خودمان افراد را نمىشناسيم و از توانمندىها و قابليتهاى آنان آگاهى نداريم، لازم است با ديگران به مشورت پرداخته و بهترينها را برگزينيم. مشورت با ديگران هرچند صد در صد حقيقت و واقعيت را براى ما نشان ندهد، اما اولًا، ضريب خطا را به شدت كاهش مىدهد و ثانياً، در صورت مشورت با نيكخواهان و افراد با صلاحيت، در پيشگاه خداوند معذور خواهيم بود. روشن است كه طرف مشورت بايد شرايط لازم را داشته باشد.
امام على عليه السلام در نامه خود به مالك اشتر، برخى از شرايط افراد مورد مشورت را چنين بيان نمودهاند:
«با بخيل مشورت مکن كه تو را از نيكوكارى باز میدارد و از فقر مىترساند؛ همچنین با ترسو مشورت مکن چونکه تو را در كارها سست مینمايد، و نه با انسان حریص مشورت کن تا حرص ستم را برايت بيارايد» (1)
——————-
1- نهج البلاغه، نامه 53.