مفهوم ایمان و مؤمن

• مفهوم ایمان و مؤمن
• سرآغاز

هدف از خلقت انسان، عبادت و پرورش روحِ بندگی در اوست. و چه چیز جز ایمان با این روح بندگی سازگار و عجین است؟

در آیات و روایات فراوانی به اهمیّت ایمان پرداخته شده و هر فرد را به این حقیقت رهنمون می سازد که کوتاه­ترین و مطمئن­ترین راه برای رسیدن به هدف والای آفرینش و قرب پروردگار ایمان است. ایمان با شناخت و معرفت آغاز، و با اقرار و شهادتین معنا می­یابد و با عمل با اعضا و ارکان بدن محقق می­گردد.

ایمان مراتب و مراحلی دارد و فرد با قدم نهادن در این مسیر هرگز متوقف نمی­گردد، او همواره حرکتی رو به بالا دارد و هرگز سیر نزولی پیدا نمی­کند، البته اگر ایمان حقیقی و راستین باشد، از این رو فرد با ایمان تمام آنچه برای او ارزشمند و گرانمایه است را در راه ایمانش فدا می­نماید، چرا که ایمان با فضیلت­ترین فضیلتهاست.

ایمان، دلبستگى انسان به امور معنوى است که براى انسان مقدس است، و براى آن حاضر است عشق و شجاعت از خود نشان دهد.

کوتاه سخن اینکه، ایمان، حقیقتی دوست داشتنی و در عین حال دست یافتنی است که همة ما با تمام وجود به آن نیاز داریم، تا همانند تکیه گاهی مطمئن به آن تکیه زده و عمر کوتاه دنیوی را سپری نمائیم و این ایمان جز با عمل استوار نمی­شود و تضمینی برای بقا و اثر گذاری نخواهد داشت.

ايمان چيست؟

واژه «ايمان»، از ريشة «أمن» گرفته شده، كه در كتب لغت، دو معنا براى آن ذكر كرده­اند:

يكى باور كردن و تصديق كردن، و ديگرى امنيت، این کلمه، نقطه مقابل خيانت است و نوعى آرامش و سكون دل، در آن نهفته است.

و در اصطلاح عبارت است از: تصدیق و اذعان قلبى (که نوعى صفت و حالت نفسانى نسبت به یک امر است و با صرف شناخت و معرفت تفاوت دارد)، اقرار به زبان و عمل نمودن با اعضا و جوارح.

پیامبر اکرم (ص) در تعریف ایمان فرموده­اند:

«الْإِيمَانُ مَعرِفةٌ بِالْقَلْبِ وَ قَوْلٌ‏ بِاللِّسَانِ‏ وَ عَمَلٌ‏ بِالْأَرْكَانِ‏ * ایمان شناخت با دل و گفتن با زبان و عمل با ارکان بدن است». (1)

• مومن کیست؟
• معنای لغوی مؤمن

مؤمن در لغت از ریشه «أمن» به معنای تصدیق نمودن و اعتماد کردن و آرامش قلب و خضوع و انقیاد است. پس واژه مؤمنین به معنای تصدیق کنندگان بکار می‌رود.

• معنای اصطلاحی مؤمن

مؤمن در اصطلاح به کسانی گفته می‌شود که وجود خداوند را تصدیق نمایند و در برابر او تسلیم و خاضع و مطیع باشند و رسالت همه انبیا الهی را تصدیق و محتوای پیام رسالت آنها را قبول نمایند و بر طبق این ایمان خود عمل نمایند.

علایم مؤمنین در قرآن

الف) اقامه نماز و خشوع در آن.

ب) پرداخت زکات و انفاق مال در راه خدا.

ج) توکل بر خداوند.

د) دستور دادن به انجام خوبی‌ها و بازداشتن از انجام بدی‌ها.

هـ) دوری از کارهای لغو و بیهوده.

و) حفظ عفاف و پاکدامنی.

ز) اطاعت از خداوند و پیامبر (صلی الله علیه و آله) و تسلیم بودن در برابر آنها. (2)

البته علایم و نشانه‌های مؤمنین در قرآن منحصر در این علایم مذکور نیست، بلکه باید گفت مؤمنین واقعی کسانی هستند که نسبت به تمام فرامین و دستورات خداوند و پیامبر (صلی الله علیه و آله) مطیع و تسلیم محض باشند. نه اینکه بعضی فرامین را قبول نمایند ولی بعضی دیگر را نپذیرند.

روایات نیز علائم و نشانه‌های زیادی برای مؤمن بیان کردند که برخی از آنها را تذکر می‌دهیم، مانند: پاکدامنی در خلوت و تنهایی، صدقه دادن در تنگ دستی، شکیبایی در برابر مصیبت، بردباری در هنگام خشم، راستگویی با وجود بیم و ترس، توکل بر خدا، واگذاری کارها به خدا، گردن نهادن به فرمان خدا و راضی بودن به قضای خدا و… (3)

———————————

(1) نهج الفصاحه، ص 369.

(2) سوره انفال آیات 2 تا 4، سوره توبه آیه 71، سوره مومنون آیات 1 تا 11.

(3) اصول کافی، ج2، ص45.