جغرافیای شهر مقدس نجف‏

• جغرافیای شهر مقدس نجف‏

شهر مقدس نجف در حاشيه فلات غربى عراق و در جنوب غربى بغداد واقع شده است و فاصله آن تا بغداد 160 كيلومتر است. ارتفاع اين شهر از سطح دريا هفتاد متر است و در طول جغرافيايى 44 درجه و 19 دقيقه و عرض جغرافيايى 31 درجه و 59 دقيقه قرار دارد. در 80 كيلومترى سمت شمال و شمال شرقى آن شهر كربلا واقع است و در سمت جنوب و غرب آن سرزمين هاى پست جلگه درياچه خشك شده نجف و شهر (ابى صخير) قرار دارد و فاصله ابى صخير تا نجف 18 كيلومتر است، در سمت شرق آن شهر كوفه است كه فاصله آن تا نجف حدود 10 كيلومتر است. نجف در زبان عربى به معنى مكان مستطيل محصور و بلندى است كه آب نمى تواند آن را فراگيرد و جمع آن (نجاف) است. برخى نيز معنى نجف را (تل) يا (تپه) ذكر كرده‏اند. ياقوت حموى در كتاب معجم البلدان مى‏گويد: (نجف نام شهرى در پشت شهر كوفه است كه همانند تپه‏اى جلوى سيل را گرفته و اجازه نمى‏دهد كه سيل به سوى شهر كوفه سرازير شود). نجف نام‏هاى ديگرى دارد كه دراحاديث وارده از اهل بيت (ع) نيز آمده است، از جمله نام‏هاى متعارف اين شهر: بانقيا، جودى، ربوه، ظهر الكوفه، غريان، وادى السلام، غربى، لسان، طور، غرى و مشهد است كه در اين ميان نام هاى نجف، غرى و مشهد متداول تر است. معنى لغوى (غرى) جايى در جاهليت بود كه در آن قربانى مى دادند و (غريان) نام دو بناى صومعه مانند بوده كه در نزديكى قبر حضرت على (ع) قرار داشتند، اما (وادى السلام) به معنى دشت سلامتى است و اين نام در برخى از احاديث اهل بيت (ع) بر اين منطقه اطلاق شده است كه در حال حاضر اين نام بر گورستان معروف شهر نجف اطلاق مى گردد كه آرامگاه بسيارى از بزرگان و علماى شيعه مى‏باشد.

برخى را گمان بر اين است كه محل كنونى نجف در گذشته كوه بلندى بوده و فرزند حضرت نوح (ع) آنجا كه مى‏گويد: «سأوى إِلَى جَبَلٍ يْعصِمُنِى مِنَ الْماء * به سوى كوهى پناه مى‏برم كه مرا از طوفان نجات خواهد داد. سوره هود آیه 44». منظورش همين كوه نجف بوده است كه بعدها به فرمان الهى كوه از بين رفته و به صورت تپه‏اى درآمد و درياى اطراف آن كه (نى) نام داشت خشك شده و به همين علت نام آن (نى جف) شده است. البته نظريه اخير نظريه منطقى و مستدلّى نيست، هرچند كه نبايد فراموش كرد براساس شواهد و قراين تاريخى و باستان شناسى ظاهراً طوفان نوح در همين منطقه اتفاق افتاده است و اين داستان در سنگ نوشته‏هاى سومرى، آشورى و بابلى برجاى مانده در بين النهرين، ذكر شده است.

مساحت شهر در حدود 1338 كيلومتر مربع است، خيابان هاى آن پهن و مستقيم و ساختمان هاى آن مرتفع و بازارهاى آن پهن و مرتب است مخصوصاً بازار بزرگ آن (السوق الكبير) كه از باروى شرقى شهر آغاز مى‏شود و تا حرم مطهر حضرت على (ع) ادامه مى‏يابد.