- قطع رحم
آزار رساندن به خویشان، به گفتار یا رفتار یا کوتاهی کردن در رسیدگی به امورات آنان و دریغ ورزیدن از لطف به آن‌ها از نمونه‌های صفت بدِ قطع رحم است.
بی شک، قطع رحم از گناهان کبیره است و موجب عذاب آخرت می‌شود و در قرآن مجید از آن به شدت نهی شده است.
قطع رحم موجب لعن خدا است. مطابق آیات 22 و 23 سوره محمد، کسانی که قطع رحم می‌کنند سزاوار لعن خدا هستند:
«فَهَل عَسَیتُم اِن تَوَلَّیتُم أن تُفسِدُوا فَی الارض وَ تُقَطِّعُوا اَرحامَکُم اوُلئِکَ الَّذینَ لَعَنَهُمُ اللهُ … * اگر (از این دستورها) روی‌گردان شوید، جز این انتظار می‌رود که در زمین فساد و قطع پیوند خویشاوندی کنید!؟ آن‌ها کسانی هستند که خداوند از رحمت خویش دورشان ساخته، …»
و در سوره رعد، آیه 25 نیز همین‌طور می‌فرماید:
«وَ الَّذینَ یَنقُضُونَ عَهدَ اللهِ مِن بَعدِ میثاقِهِ وَ یَقطَعوُنَ ما اَمَرَ اللهُ بِهِ اَن یُوصَلَ وَ یُفسِدوُنَ فِی الاَرضِ اوُلئِکَ لهُمُ اللَّعنَه وَ لَهُم سُوءُ الّدارِ * آن‌ها که عهد الهی را پس از محکم کردن می‌شکنند، و پیوندهایی را که خدا دستور به برقراری آن داده قطع می‌کنند، و در روی زمین فساد می‌نمایند، لعنت برای آن‌هاست؛ و بدی (و مجازات) سرای آخرت!»
از نظر قرآن کریم، قاطع رحم جزء فاسقان و زیانکاران است. در سوره بقره، آیه 27، خداوند متعال کسانی را که عهد او را می‌شکنند و قطع رحم می‌کنند زیانکار می‌شمارد:
«اَلَّذینَ یَنقُضوُنَ عَهدَ اللهِ مِن بَعدِ میثاقِهِ وَ یَقطَعُونَ ما اَمَرَ اللهُ بِه اَن یُوصَلَ وَ یُفسِدوُنَ فِی الاَرضِ اوُلئِکَ هُمُ الخاسِروُنَ * فاسقان کسانی هستند که پیمان خدا را، پس از محکم ساختن آن، می‌شکنند؛ و پیوندهایی را که خدا دستور داده برقرار سازند، قطع نموده، و در روی زمین فساد می‌کنند؛ این‌ها زیانکاران‌اند.»
در روایات نیز نسبت به قطع رحم بیانات تند و تهدیدآمیزی وارد، شده است.
قطع رحم در ردیف شرک به خدا قرار دارد.
مردی از رسول خدا صلّی‌الله‌علیه‌وآله سؤال کرد: مبغوض‌ترین عمل در پیشگاه خداوند کدام است؟
حضرت فرمود:
«الشِّرکُ… ثُمَّ قَطیعَه الرَّحِمِ * شرک به خداو سپس قطع رحم.» (1)
- قطع رحم و دوری از رحمت خدا
در روایات دیگری آمده است کسی که قطع رحم کند مورد لعن خدا قرار می‌گیرد و از رحمت پروردگار دور می‌شود.
قطع رحم و ترک رسیدگی به خویشان و بستگان در اسلام سخت مورد نکوهش قرار گرفته است و هر مسلمانی به شدت باید از آن پرهیز کند. خداوند تعالی کسانی را که با خویشاوندان خود قطع رابطه می‌کنند، در سه جای قرآن مورد لعن و نفرین قرار داده است.
حضرت سّجاد علیه‌السّلام به فرزندش امام محمّد باقر علیه‌السّلام در ضمن وصایای خود فرمود:
«… وَ إیّاکَ وَ مُصاحَبَه القاطِعِ لِرَحِمِهِ فَإنّی وَجَدتُهُ مَلعوُناً فی کِتابِ اللهِ عَزَّوَجَلَّ فی ثَلاثَه مَواضِع * (فرزندم!) از معاشرت و دوستی با کسی که با بستگان خود قطع رحم کرده بپرهیز، زیرا چنین کسی را در سه جای کتاب خدا (قرآن) مورد لعن و نفرین یافته‌ام.» (2)
(سپس آیات 24 و 25 سوره محمد صلّی الله علیه و آله و آیه 25 سوره رعد و آیه 27 سوره بقره را تلاوت فرمود).
قاطع رحم از بهشت محروم است. رسول خدا صلّی‌الله‌علیه‌وآله فرمود:
«ثَلاثَه لا یَدخُلوُنَ الجَنَّه مُدمَنُ خَمرٍ وَ مُدمِنُ سِحرٍ وَ قاطِعُ رَحِم * سه گروه‌ا‌ند که داخل بهشت نمی‌شوند: شرابخواران، ساحران، و قطع کنندگان رحم.» (3)
خلاصه این‌که هر کس مدّعی تخلّق به اخلاق حسنه است باید این مسئله مهمی را که اسلام به آن توجّه فراوان مبذول داشته است جدّی بگیرد که ترک آن موجب فنا و نابودی است.
حذیفه بن منصور می‌گوید که امام صادق علیه‌السّلام فرمود:
«اِتَّقوُا الحالِقَه فإنَّها تُمیتُ الرِّجالَ * از حالقه بپرهیزید زیرا مردان را می‌میراند (و به نابودی می‌کشاند).»
عرض کردم: حالقه چیست؟
فرمود: « قَطیعَه الرَّحِم * قطع رحم است.» (4)
حضرت در جای دیگر از قول پدر بزرگوارشان امام باقر علیه‌السلام نقل می‌کند که فرمودند: «به خدا پناه می‌بریم از گناهانی که مایه تسریع نابودی است، مرگ‌ها را نزدیک و شهرها را از ساکنین، خالی می‌سازد و آن گناهان، قطع رحم، آزردن پدر و مادر و ترک احسان و نیکی (به آنان) است.» (5)
شاید برخی تصور کنند که این همه اصرار و تأکید درباره صله رحم مخصوص کسانی است که تمکّن مالی دارند و از ثروت زیادی برخوردارند و می‌توانند به نزدیکان خود کمک کنند، امّا آن‌هایی که از نظر مالی در مضیقه‌اند و توان رسیدگی و مساعدت به دیگران را ندارند صله رحم برایشان لازم نیست. اما این تصور و برداشت نادرست است، زیرا اگر کسی بخواهد صله رحم کند لزومی ندارد که پول و ثروت زیادی داشته باشد تا بتواند وظیفه‌اش را انجام دهد بلکه چون هدف از صله رحم برقرار کردن ارتباط و پیوند خویشاوندی است دین مقدّس اسلام می‌فرماید این وظیفه را حتی با دادن یک جرعه آب و آزار نرساندن به آنان و نیز سلام کردن به یکدیگر می‌توانید انجام دهید و از اجر و پاداشی که خدا برای صله رحم مقرر فرموده است بهره ببرید.
——————
1- وسائل الشيعة، ج 16، ص 121.
2- الكافي (ط – دارالحديث)، ج 4، ص 693.
3- معاني الأخبار، النص، ص 330.
4- الكافي (ط – دارالحديث)، ج 4، ص 58.
5- الكافي (ط – دارالحديث)، ج 4، ص 258.
