فضايل مكّه مكرّمه و مسجدالحرام‏

• فضايل مكّه مكرّمه و مسجدالحرام‏

خداوند به حكمت ازلىِ خويش، چنين خواسته است كه برخى از پديده­هاى هستى را بر برخى ديگر برترى دهد؛ او ميان ماه‏ها، روزها، دوره‏ها، امت‏ها، پيامبران، سرزمين‏ها، مردمان، جاى‏ها و آبادى‏ها برخى را برترى داده و در اين ميان از همه سرزمين‏ها و آبادى‏ها، مكه و مدينه و از آن پس عرفات و منا و ديگر مشاعر مقدس حج را از برترين‏ها قرار داده است. در اين سرزمين‏ها مردم به خدا پناه مى‏برند و از درگاه او بهره‏هاى قدسى و الهى معنويت را مى‏جويند. از هر سرزمينى دور و نزديك آهنگ اين سامان مى‏كنند و خشنودى خدا و بخشايش او را مى‏جويند.

مكه در بُعد دينى خود، داراى فضايل‏ بى‏شمارى است. مهم‏ترين فضيلت آن، وجود خانه خدا و مسجد الحرام و به تعبير ابراهيم (ع) در سخن وى با خدا (بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ‏) است. خداوند شهر مكّه را در قرآن، در كنار كوه مقدس طور قرار داده و فرموده است: «وَ التِّينِ وَ الزَّيْتُونِ وَ طُورِ سِينِينَ وَ هذَا الْبَلَدِ الأَمِينِ * و سوگند به طور سينين، و قسم به اين شهر امن [مكّه‏]. سوره تین آیات 1-3‏».

خداوند همچنين دعاى ابراهيم (ع) را درباره اين شهر اجابت كرد؛ زمانى كه به پروردگار خود عرض كرد:«… رَبِّ اجْعَلْ هذا بَلَداً آمِناً وَ ارْزُقْ أَهْلَهُ مِنَ الثَّمَراتِ مَنْ آمَنَ مِنْهُمْ بِاللهِ وَ الْيَوْمِ الآْخِرِ … سوره بقره آیه 126».  وآن را حرم امن خود نمود.

رسول‏خدا (ص) به هنگام‏خروج ‏از حرم فرمود:

«چه شهر پاكى هستى تو و چقدر دوست داشتنى براى من. اگر نبود كه قوم من، مرا از اين شهر بيرون كردند، جز در تو سكونت نمى‏كردم.» (1)

ميمون بن حكم صنعائى، از محمد بن جعشم، از ياسين بن معاذ، از عمروبن شعيب از پدرش و او از جدش، نقل مى‏كند: پيامبر صلى الله عليه و آله عتّاب بن اسيد را بر مردم مكه فرستاد. و به وى فرمود:

«آيا مى‏دانى كه تو را به كجا روانه كرده‏ام؟ به سوى اهل اللَّه روانه‏ات ساخته‏ام. هيچ شهرى نزد خدا و نزد من از آن دوست داشتنى‏تر نيست، ولى قوم من مرا از آن بيرون كردند و اگر بيرونم نكرده بودند، هرگز از آن بيرون نمى‏شدم». (2)

همچنین  فرمودند:

«به خدا سوگند كه تو [مكّه‏] بهترين و محبوبترين زمين خدا نزد من هستى؛ اگر ناچار نبودم كه از مكه خارج شوم هرگز خارج نمى‏شدم.» (3)

و در مورد کعبه چنین فرمودند: «هر كس، به اين خانه در آيد و مرتكب آلودگى و فسقى نشود: آنگونه از آنجا باز مى‏گردد كه گويى از مادر زاييده شده باشد. و بديهى است كه بركتى بالاتر از جلب آمرزش و رحمت پروردگار نيست.»

امام حسن مجتبى (ع) فرمود: «كعبه، نخستين مسجد است كه خداى، در آن عبادت گرديد». (4)

امام باقر (ع) درباره اين شهر فرمود: «خوابيدن در مكّه مساوى شب زنده‏دارى در شهرهاى ديگر است.» (5)

امام صادق (ع) نيز فرمود:

«دوست داشتنى‏ترين زمين نزد خداوند، سرزمين مكه است. نزد خدا نه خاكى از خاك آن محبوب‏تر است، نه سنگى از سنگ آن، نه درختى از درخت آن، نه كوهى از كوههاى آن و نه آبى از آب آن.»

از امام صادق (ع) نقل شده كه بهترين زمين مكه است و هيچ خاكى نزد خدا محبوب تر از خاك مكه نيست و هيچ سنگى و درختى و كوهى و آبى از آن نيز نزد خدا محبوب تر نيست. (6)

در تاريخ ازرقى روايتى از ابن‏عباس آمده كه مى‏گويد: حواريّون عيسى عليه السلام به حج پرداختند و هنگامى كه به حرم رسيدند، براى بزرگداشت آن، پياده شدند و به نقل از ابن‏جريج روايت شده كه گفته است: اگر كسى قاتل برادر، يا پسر خود را در كعبه يا حرم و يا در ماه‏هاى حرام مى‏يافت، كارى به او نداشت. (7)

و ابوعلى‏بن سَكَن در سنن خود روايت كرده كه: وقتى پيامبر صلى الله عليه و آله در مكه بود، به هنگام قضاى حاجت، به «مغَّمس» مى‏رفت. و روايت شده كه شيخ ابوعمرو زجاجى از بزرگان صوفيه، مدت چهل سال مجاور مكه شد و طى اين مدت در حرم بول يا غائط نكرد. و در روايت آمده است كه امام ابومحمد عبيداللَّه بن سعيد شنتجالى مدتى دراز مجاور مكه شد و هر وقت قضاى حاجت داشت، به خارج از حرم مى‏رفت. (8)

 بسيارى از محدّثان، مسجدالحرام را بر ديگر اماكن و بقاع، جز مكان دفن پيامبر صلى الله عليه و آله، كه به اجماع، بهترين مكان‏ها است، برترى داده و حتى گفته‏اند مسجدالحرام نخستين مسجدى است كه روى زمين ساخته شد. روايات بسيارى در فضل و ثواب نماز در مسجدالحرام وارد شده است؛ از جمله:

پيامبر صلى الله عليه و آله مى‏فرمود: ثواب يك ركعت نماز در مسجد من، از هزار ركعت در مساجد ديگر، جز مسجدالحرام بيشتر است و نماز در مسجدالحرام از نماز در مسجد من بر صد نماز افضل است.

در روايت ديگرى آمده است: ثواب يك ركعت نماز در مسجدالحرام، به اندازه يكصد هزار ركعت در مساجد ديگر است. (9) و بعضى نيز هزار ركعت گفته‏اند.

از پيامبر صلى الله عليه و آله نقل شده، كسى كه در مكّه بميرد، خداوند در روز قيامت وى را امان دهد. (10)

به طور خلاصه می توان گفت که مكه، همان شهر كه «امّ القرى» نام گرفته، فضيلت‏هايى بى‏همانند دارد و از مهم‏ترين آنهاست:

* مكه به فرموده پیامبر صلی الله علیه و آله بهترين زمين خدا و دوست داشتنى‏ترين آن در پيشگاه خداوند است.

* نماز در مسجدِ اين شهر، مسجد الحرام، به اندازه صد هزار نماز پاداش دارد.

* مكه و مدينه تنها شهرى هستند كه در آنها تنها يك دين وجود دارد.

* مناسك حج و عمره در اين شهر و سرزمين مجاور آن انجام مى‏گيرد.

* در هر جا كه نمازى خوانده شود بايد قبله‏اش مكه باشد.

* درآمدن بدين شهر تنها با احرام امكان‏پذير است و غسل كردن نيز براى ورود به آن مستحب است.

* هم در روزگار جاهليت حرم امن بوده و هم در روزگار اسلام حرم امن است و خداوند از آن روز كه هستى را بيافريد آن را حرم امن قرار داد.

——————–

1. فاسى المكى، ج 1، ص 119[1].
2. شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام، ج 2.
3. سنن ترمذى، ج 5، ص 327، ش 3926.
4. جمعى از نويسندگان، مقالات فصلنامه ميقات حج مرتبط با اماكن و آثار اسلامى، ج 99.
5. حرّ عاملى، وسائل الشيعة، ج 9، ص 325.
6. مَنْ لايَحْضره الفقيه، ج 2، ص 228.
7. اخبار مكه، ج 2، ص 137.
8. شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام، ج 2.
9. كلينى، ج 4، ص 526.
10. نهروانى المكى، ص 19.