- فسق
بیرون رفتن از اطاعت خداوند متعال و ترک پرستش و عبادت او را فسق می‌گویند.
انسان فاسق؛ به حقانیت خدا و رسول او شهادت می‌دهد اما به دستورات آنان عمل نمی‌کند. یعنی با وجود اعتقاد به وحدانیت الهی، به احکام شرعی عمل نمی‌کند.
نمونه این صفت در رفتار شیطان دیده شده است. به فرمایش قرآن در سوره کهف، آیه 50:
«وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلاَّ إِبْليسَ كانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ *به ياد آريد زمانى را كه به فرشتگان گفتيم: «براى آدم سجده كنيد!» آن‌ها همگى سجده كردند جز ابليس- كه از جن بود- و از فرمان پروردگارش بيرون شد.»
امام صادق علیه‌السلام در تفسیر فسق فرمودند:
«فسق عبارت است از ارتكاب هر گناه كبيرهاى از جهت كامرانى و شهوت و عشق و علاقه مفرط. مرتكب اين گناه، فاسق، و تحت عنوان فسق از ايمان خارج است، و اگر به اين معصيتكارى ادامه دهد تا به سرحد بىاعتنایى و استخفاف رسد به ناچار كافر خواهد شد.» (1)
منافقین نیز طبق سوره توبه، آیه 67 جزء فاسقین محسوب می‌شوند:
«الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمُنْكَرِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ وَ يَقْبِضُونَ أَيْدِيَهُمْ نَسُوا اللَّهَ فَنَسِيَهُمْ إِنَّ الْمُنافِقينَ هُمُ الْفاسِقُونَ * مردان منافق و زنان منافق، همه از يك گروه‌اند! آن‌ها امر به منكر، و نهى از معروف مىكنند و دست‌هايشان را (از انفاق و بخشش) مىبندند خدا را فراموش كردند، و خدا (نيز) آن‌ها را فراموش كرد (و رحمتش را از آن‌ها قطع نمود) به يقين، منافقان همان فاسقان‌اند!»
آنچه در آيه فوق درباره صفات مشترك منافقان گفته شد در هر عصر و زمانى ديده مىشود. منافقان عصر ما با چهرههاى جديدى كه به خود گرفتهاند، در اصول فوق همانند منافقان قرون پيشين هستند، هم تشويق به فساد مىكنند، هم جلو كار نيك را مىگيرند، هم بخيل و ممسك‌اند، و هم خدا را در تمام زندگانيشان فراموش كردهاند، و هم قانونشكن و فاسق‌اند. و عجيب اين‌كه با تمام اين اوصاف، مدعى ايمان به خدا و اعتقاد محكم و مبرم به مبانى دينى و اسلامى نيز هستند! (2)
از روش فاسقان این است که کارهای حرام انجام می‌دهند. امام علی علیه‌السلام به این نکته اشاره کرده‌اند:
«از ارتکاب محرّمات الهی بپرهیزید که این عادت فاسقین است.» (3)
انجام کارهای حرام توسط فرد فاسق، باعث توسعه بیماری‌های روانی و اخلاقی در جامعه و شکسته شدن حریم قوانین الهی می‌گردد. از مفاسدی که فسق به دنبال دارد؛ اشاعه فحشاء است. عمل انسان فاسق باطل است و او را به وادی کفر می‌کشاند. و در نهایت عاقبت انسان فاسق ختم به شر می‌شود. قرآن در سوره سجده، آیه 20 این وعده را داده است:
«الَّذينَ فَسَقُوا فَمَأْواهُمُ النَّارُ * كسانى كه فاسق شدند (و از اطاعت خدا سرباز زدند)، جايگاه هميشگى آن‌ها آتش است.»
- راه‌های درمان فسق
برای علاج این بیماری اخلاقی باید درباره زیان‌های فردی و اجتماعی، دنیوی و اخروی فسق مطالعه کرد. مطالعه درباره تاریخ زندگی افراد فاسق و سرنوشت آن‌ها نیز می‌تواند هشداردهنده باشد.
فرد فاسق باید از گناهان گذشته توبه کند و با عبادت کردن و پرهیز از گناهان، تمرین تقوا نماید.
در تشکیل یک زندگی پاک دوری از فسّاق و کسانی که کار حرام انجام می‌دهد و قوانین الهی را زیر پا می‌گذارند و محیط‌های آلوده، تأثیر زیادی دارد.
————————
1- تحف العقول، النص، ص 331
2- تفسير نمونه، ج 8، ص 31.
3- تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص 185.
