- اثبات وقوع معاد با قدرت و علم بیکران خداوند
یکی از دلیلی که قرآن برای اثبات وقوع معاد آورده است آن است که خداوند میتواند بار دیگر انسانی را که با مرگ به مشتی استخوان یا خاک تبدیل شده است، زنده گرداند.
قرآن کریم بر قدرت بیکران و مطلق الهی تأکید میکند و بیان میدارد که او بر آفرینش و ایجاد هر شیء ممکن تواناست و از آنجا که احیای مجدد مردگان، امری ممکن الوقوع است، از حیطه قدرت الهی خارج نخواهد بود.
«أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَّ اللَّهَ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ وَ لَمْ يَعْيَ بِخَلْقِهِنَّ بِقَادِرٍ عَلَى أَنْ يُحْيِيَ الْمَوْتَى بَلَى إِنَّهُ عَلَى کُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ * مگر ندانستهاند که آن خدایی که آسمانها و زمین را آفریده و در آفریدن آنها درمانده نگردید، میتواند مردگان را نیز زنده کند؟ آری، اوست که بر همه چیز تواناست. سوره احقاف آیه 33»
ممکن است این شبهه مطرح شود که برپا کردن رستاخیز در گرو آن است که خداوند بتواند بدنهای بیشماری را که به خاک تبدیل شدهاند، از یکدیگر تشخیص دهد و نیز بر جزئیات اعمال میلیاردها انسانی که در طول هزاران سال در زمین زیستهاند آگاه باشد، تا رسیدگی عادلانه به اعمال آنان صورت پذیرد. آیا آگاهی از چنین حجم وسیع و غیر قابل تصوری از اطلاعات ممکن است؟
پاسخ این شبهه نیز با اندک توجهی به بیکرانی علم الهی روشن میشود: خداوند عالم مطلق است و علم و آگاهی او حد و مرزی ندارد. او بر همه امور هستی آگاه است و هیچ گاه هیچ چیز را فراموش نمیکند. از این رو، خداوند، براساس علم مطلق خود، یکایک ذرات بدنهای بی شمار انسانها را از یکدیگر باز میشناسد و نیز از کوچکترین اعمال بندگان خویش آگاه است:
«أَ وَ لَيْسَ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ بِقَادِرٍ عَلَى أَنْ يَخْلُقَ مِثْلَهُمْ بَلَى وَ هُوَ الْخَلاَّقُ الْعَلِيمُ * آیا کسی که آسمانها و زمین را آفریده، توانا نیست که باز مانند آنها را بیافریند؟ آری، اوست آفریننده دانا. سوره یس آیه 81».
آیه بالا، پس از بیان قدرت الهی بر آفرینش مجدد انسانها، با وصف «علیم» به دانایی و علم مطلق الهی اشاره میکند و بیان میدارد که از این جهت، جایی برای تردید و معاد نیست. این معنا با تعبیر دیگری در آیه 79 سورهی یس بیان شده است:
«وَ ضَرَبَ لَنَا مَثَلاً وَ نَسِيَ خَلْقَهُ قَالَ مَنْ يُحْيِي الْعِظَامَ وَ هِيَ رَمِيمٌ * قُلْ يُحْيِيهَا الَّذِي أَنْشَأَهَا أَوَّلَ مَرَّةٍ وَ هُوَ بِکُلِّ خَلْقٍ عَلِيمٌ * و برای ما مثلی آورد و آفرینش خود را فراموش کرد، گفت: چه کسی این استخوانها را که چنین پوسیده است زندگی میبخشد؟ بگو: همان کسی که نخستین بار آن را پدید آورد و اوست که به هرگونه آفرینشی داناست».
