1. انتقال علوم اسلام به اروپا

انتقال علوم اسلامى به اروپا از دو طريق عملى گرديد:

  1. ترجمه كتب عربى و تحقيقات دانشمندان مسلمان آندلس؛
  2. رويارويى اروپاييان با ملل مسلمان به‏ويژه در روزگار جنگ‏هاى صليبى.

ترجمه علوم اسلامى به زبان لاتين (زبان علمى اروپا در قرون وسطى) مرهون خدمات ارزشمند گروهى از محققان و مترجمان مسلمان، مسيحى و كليمى بود كه در رأس آنان بايد از سه تن ياد كرد: قسطنطين آفريقايى يا كنستانتين، جرارد كرمونى و فرج‏بن سليم كليمى.

قسطنطين در «قرطاجه» به سال 1020 ميلادى در نزديكى شهر تونس در شمال آفريقا در خانواده‏اى مسيحى و عرب‏زبان به‏دنيا آمد. از دوره كودكى و تحصيلات وى اطلاع چندانى در دست نيست، ولى خود مدعى است كه در مدارس شرق و اروپا تحصيل كرده است. قسطنطين به مدرسه معروف «سالرنو» راه يافت؛ شهرى كه به دليل كوشش‏هاى علمى و پزشكى دانشمندانش، به شهر بقراط شهرت يافته بود. او به زبان عربى و لاتين مسلط بود و حتى زبان يونانى مى‏دانست. قسطنطين سرانجام پس از سال‏ها كوشش و ترجمه ده‏ها كتاب علمى و فلسفى از عربى به لاتين، در سال 1081 ميلادى در «مونت كازينو» درگذشت. قسطنطين دو اثر ترجمه‏اى مهم دارد: در موضوع مصطلحات فلسفى به‏كار رفته نزد فلاسفه عرب و يونان و ديگرى نيز ترجمه‏اى است در موضوع فيزيك ارسطو.

وى اغلب ترجمه‏ها را با نام خود منتشر كرده است‏ كه از آن جمله، ترجمه كتاب ابن‏جزار آندلسى است كه خلاصه‏اى از كتاب‏ طب ملكى‏ على‏بن عباس اهوازى به‏شمار مى‏رود. اين كتاب براى اروپاييان اهميتى بسيار دارد؛ چه آنكه با اين ترجمه، براى نخستين بار اطلاعات پزشكى يونانيان با تجربه و تحقيقات اسلامى به اروپا بازگشت. ترجمه‏هاى قسطنطين به‏سرعت در اروپا انتشار يافت و بدين‏رو توجه مراكز درس و تحقيق- به‏ويژه مدرسه سالرنو- به منبع اصلى اين علوم (آندلس و مشرق زمين) معطوف شد.

جرارد كرمونى‏ در سال 1114 ميلادى در شهر كرمون به دنيا آمد. او در جوانى به آندلس آمد و در شهر طليطله‏ اقامت گزيد و در مدرسه دارالترجمه آن به تحقيق و ترجمه كتاب‏هاى عربى پرداخت. جرارد ده‏ها كتب علمى را از عربى به لاتين ترجمه نمود؛ آثارى كه همچنان در كتابخانه‏هاى مهم جهان نگاه‏دارى مى‏شود.

فرج‏بن سليم، طبيب كليمى پرآوازه سيسيل‏ در روزگار شارل اول مى‏زيست. وى كتاب‏ الحاوى‏ رازى را- كه دايرة المعارفى طبى است- به لاتين ترجمه نمود. او كه بسيارى از كتب علمى عرب را برگرداند، در رديف يكى از سه مترجم بزرگ عربى- لاتينى به‏شمار مى‏آيد. بعدها ترجمه‏هاى كتب علمى وى، از سيسيل (صقليه) به تمام شبه‏جزيره ايتاليا و ساير شهرهاى اروپايى انتقال يافت.

صنايع دستى و هنرهاى زيبا در سيسيل- همانند قرطبه به‏دست هنرمندان مسلمان توليد مى‏شد و از آنجا به ايتاليا و اروپا راه مى‏يافت. بهترين پارچه‏هاى ابريشم و مخمل نيز در كارگاه‏هاى نساجى سيسيل تهيه مى‏شد و از آنجا به ساير مناطق حمل مى‏گرديد. آثار هنر معمارى اسلامى همچون مناره‏هاى مربع كه در آندلس، مغرب و مصر رواج داشت، در سيسيل و سپس اروپا مورد تقليد قرار گرفت. با انتقال فرهنگ و علوم از جهان اسلام به غرب، بسيارى از واژگان و مصطلحات زبان عربى نيز به اروپا انتقال يافت كه نمونه‏هاى آنها همچنان در زبان‏هاى مختلف اروپايى به‏كار مى‏رود. دُزى، شرق‏شناس مشهور هلندى- كه سال‏ها در آندلس درباره فرهنگ و تاريخ اسلام كاويده- در كتابى با نام‏ كلمات عربى به‏كار رفته در زبان اسپانيايى و پرتغالى‏، بيش از دو هزار لغت را شناسايى كرده و به ثبت رسانده است.

پس از نهضت ترجمه بود که موج معرفت علوم و دانش از مشرق به مغرب راه يافت و در آندلس كانون بزرگى به‏وجود آمد و فروغ آن به اروپاى قرون وسطى رسيد كه در تاريكى جهل فرورفته بود.

تأثير فرهنگ اسلامى در پيشرفت علوم رياضى و طب و شيمى شواهد بسيار دارد. در قرن‏سيزدهم ميلادى ترجمه و شرح كتب اسلامى، در مدارس عالى آكسفورد انجام مى‏شد. مايكل سكات برخى از آثار ابن‏سينا، ابن‏رشد و ابن‏البطرجى را به لاتين ترجمه نمود و روبرت گروس تسته نيز به ترجمه كتب حكماى اسلامى مشغول بود. راجر بيكن، كه دانشمند علم و فلسفه اروپا نيز به فلسفه و حكمت اسلامى مى‏پرداخت‏.

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

اسکرول به بالا