- احترام گذاشتن به فرزندان
فرزندان به شخصیت خویش علاقه‌مندند، آن‌ها مایل‌اند دیگران قدرشان را بدانند و به شخصیتشان احترام بگذارند. والدین نیز باید همواره احترام آن‌ها را رعایت کنند و وجودشان را گرامی بدارند. چراکه احترام به نوجوان یکی از مهمترین عوامل پرورش شخصیت او به شمار می‌رود. پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله در این زمینه می‌فرمایند:
«به فرزندان‌تان احترام گذارید و با آداب و روش پسندیده با آن‌ها رفتار کنید.» (1)
چراکه مسأله حرمت‌نفس و پرورش احساس خودارزشمندی و عزت‌نفس از اساسی‌ترین عوامل رشد مطلوب شخصیت نوجوانان است، در واقع برای این‌که نوجوانان بتوانند از حداکثر ظرفیت ذهنی و توان‌مندی‌های بالقوه خود بهره‌مند شوند، می‌بایست از نگرشی مثبت نسبت به خود، محیط اطراف و انگیزه‌ای غنی برای تلاش برخوردار باشند.
بدون شک نوجوانی‌که مورد تجلیل و احترام قرار گیرد، بزرگوار و با شخصیت بار می‌آید، بنابراین برای حفظ شخصیت خویش از کارهای زشت اجتناب خواهد کرد. امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام ره‌آورد عزت‌نفس و کرامت انسانی را در نگاه تربیتی بسیار تأمل برانگیز می‌داند و در این‌باره می‌فرماید:
«آن‌که برای خویش شخصیت قایل باشد، خود را با گناه حقیر و بی‌مقدار نمی‌سازد.» (2)
بدون تردید نوجوانانی که دارای احساس خودارزشمندی و عزت نفس هستند، نسبت به همسالان خود در شرایط مشابه، پیشرفت تحصیلی و کارآمدی بیشتری در تمامی زمینه‌ها از خود نشان می‌دهند.
- نقش ارتباط کلامی در احترام به فرزند
عموم مردم به ویژه نوجوانان نسبت به ارتباط کلامی بسیار حساس هستند. لحن و صوت والدین، مربیان و مبلّغان در ارتباط کلامی باید دارای بار عاطفی و مثبت باشد، آنان می‌توانند با سخنان نرم، نیکو، محبت‌آمیز از مشکلات روحی و ناهنجاری‌های نوجوانان بکاهند و رنج‌های درونی آنان را آرامش بخشند. بسیاری از خشونت‌ها، لج‌بازی‌ها، زورگویی‌ها، بدبینی‌ها، افسردگی‌ها، گوشه‌گیری‌ها و ناامیدی‌ها را می‌توان با ارتباط کلامی صحیح و نیکو حل کرد.
والدین شایسته خود را موظف می‌دانند که در روابط خود با فرزندان از عباراتی روح‌نواز و دلنشین استفاده کنند و این کلام گهربار حضرت رسول صلی‌الله‌علیه‌وآله را همیشه در ذهن دارند که:
«کسی که برادر و خواهر مسلمان خود را با کلمه‌ای مهرآمیز تکریم نماید و غم را از دل او بزداید، در سایه لطف خدا می‌باشد و تا این صفت پسندیده در او باشد، همواره رحمت الهی با او خواهد بود.» (3)
- سلام کردن و ایجاد کرامت نفس
سلام دادن از بهترین آموزه‌های دین مبین اسلام است، یک نوع آغاز ارتباط اجتماعی که عمل به آن، کرامت‌نفس را در فرزندان تقویت می‌کند. از آثار تربیتی سلام گفتن، ایجاد ارتباط آسان با مخاطب و تسهیل ارتباط اجتماعی مخصوصاً برای نوجوانان است. شیوه پسندیده پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌اله که به تمام مردم خصوصاً کودکان سلام می‌کرد و معتقد بودند، سلام‌کردن به کودکان اثرات معنوی زیادی دارد؛ از جمله احیاء شخصیت و ایجاد استقلال کودک است، به همین‌خاطر همیشه می‌فرمودند:
«پنج چیز است که تا لحظه مرگ آن‌ها را ترک نمیکنم، یکی از آن‌ها سلام گفتن به کودکان است.» (4)
—————————————
1- وسائل الشيعة، ج 21، ص 476.
2- تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص 231.
3- بحار الأنوار (ط – بيروت)، ج 71، ص 299.
4- وسائل الشيعة، ج 12، ص 62.
