- تفاوت اسلام و ايمان
دو واژهی اسلام و ایمان از مفاهیم حائز اهمیت در قرآن میباشند. فهم و درک معنای واقعی نهفته در این واژهها ما را در درک حقیقی دین کمک خواهد کرد؛ لذا در اینجا با بررسی این دو مفهوم، در پی فهم عمیق معارف دینی میباشیم.
اسلام، گرویدن به آیین آسمانی حضرت محمد صلّی اللّه علیه و آله را گویند که یکی از ادیان توحیدی و ابراهیمی است و از جامعیت خاصی نسبت به دیگر ادیان برخوردار است. واژۀ اسلام افزون بر معنای یاد شده بر خود آیین و شریعت آسمانی آن حضرت نیز اطلاق شده است.
اسلام در لغت به معنای انقیاد و تسليم شدن است، و در اصطلاح عبارت است از گفتن شهادتین به زبان «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّه» که اولين مرتبه اسلام است.
آیهی 14سورهی حجرات به وضوح بر اختلاف این دو واژه تأکید نموده، چنین میفرماید:
«قَالتِ الأعرابُ ءَامَنَّا قُل لم تُؤمِنُوا وَ لَکِن قُولُوا أسلَمنَا و لَمّا یَدخُلِ الإیمنُ فی قُلُوبِکُم وَ إن تُطیعُوا الله وَرَسُولَهُ لا یَلِتکُم مِن أعمَلِکُم شیئًا إنَّ اللهَ غَفورٌ رَحیمٌ * عدهای از باديهنشينان گفتند: ايمان آورديم. بگو: ايمان نياوردهايد، ليكن بگوييد: اسلام آورديم. هنوز در دلهاى شما ايمان داخل نشده است. اگر خدا و پيامبرِ او را فرمان بريد از [ارزشِ] كردههايتان چيزى كم نمىكند. خدا آمرزنده مهربان است».
طبق این آیه تفاوت اسلام و ایمان در آن است که اسلام، شکل ظاهری و قانونی دارد و هر كس شهادتين را بر زبان جارى كند در زمره مسلمانان وارد مىشود و احكام اسلام بر او جارى مىگردد ولی ایمان یک امر واقعی و باطنی است و جایگاه آن قلب آدمی است نه زبان و ظاهر او.
این همان چیزى است که در عبارت گویائى از امام صادق (ع) میخوانیم:
«با اسلام، خون انسان محفوظ و ادای امانت او لازم و ازدواج با او حلال می شود؛ ولی ثواب بر ایمان مترتب است». (1)
اسلام آوردن ممکن است انگیزههای مختلفی دربر داشته باشد، حتی انگیزههای مادی و منافع شخصی، ولی ایمان حتماً از انگیزههای معنوی و علم و آگاهی سرچشمه میگیرد.
جملههاى آخر آیه در حقيقت اشاره به يك اصل مسلم قرآنى است كه شرط قبولى اعمال «ايمان» است، مىگويد، اگر شما ايمان قلبى به خدا و پيامبر (ص) داشته باشيد كه نشانه آن اطاعت از فرمان خدا و رسول او است، اعمال شما ارزش مىيابد، و خداوند حتى كوچكترين حسنات شما را مىپذيرد، و پاداش مىدهد، و حتى به بركت اين ايمان گناهان شما را مىبخشد كه او غفور و رحيم است.
بنابراین، تفاوت اسلام با ایمان، در آن است که اسلام، گرویدن به آیین حضرت محمد صلّی اللّه علیه و آله در زبان است، لیکن ایمان گرویدن به آن در زبان همراه با اعتقاد قلبی و عمل به احکام و دستورهای آن می‌باشد. البته برای ایمان معنای دیگری نیز ذکر شده است که عبارت است از اعتقاد داشتن و پذیرش ولایت و امامت دوازده امام معصوم علیهم‌السّلام. (2)
—————————–
(1) كافى جلد 2، باب ان الاسلام يحقن به الدم، حديث 1 و 2.
(2) جواهر الکلام ج۳۳، ص۱۹۷.
