- برخورد صادقانه با مردم
حاكمان بايد برخوردى صادقانه با مردم داشته باشند. مشكلات و موانع را با آنان در ميان گذارند.
ناتوانىها و كوتاهىهاى خود را صادقانه بپذيرند. و اگر براى كمكارىها و سستىهاى خود، دليل يا توجيهى دارند، آن را با مردم بازگو كنند. امام على عليه‌السلام در اينباره به مالك اشتر مىفرمايد:
«و اگر مردم بتو گمان ستمگرى بردند عذر و دليلت را براى ايشان بیان كن و گمانهاى آنها را با صحبت کردن از خويشتن دور نما، زيرا در این كار رياضتی است برایی تو و مهربانى است به مردم، و تو كه مىخواهى از بدگمانى و سرزنش آنها خارج شوی عذر خود را بيان كن تا از اشتباه بيرون آمده دوستيت را در دل جا دهند» (1)
برخورد صادقانه با مردم، يعنى آنان را محرم اسرار خود دانستن؛ يعنى جز در موارد استثنايى و ضرورت، همه مسائل حكومتى را با آنان در ميان گذاشتن و از آنان راهنمايى خواستن.
امام على عليه‌السلام، در نامهاى به فرماندهان سپاهيانش، وظيفه خود را بهعنوان حاكم اسلامى در برابر آنان چنين بيان مىفرمايد:
«آگاه باشيد حقّ شما بر من آنست كه رازى را از شما پوشيده ندارم مگر در جنگ (كه فاش شدن اسرار جنگ دشمن را بر آن آگاه مىسازد) و كارى را بدون مشورت با شما انجام ندهم مگر در حكم شرعىّ (كه مشورت لازم نيست زيرا همه احكام را بايد از من بياموزيد)….» (2)
برخورد صادقانه با مردم، يعنى اينكه اگر يك مدير خود را در اجراى مسئوليتش ناتوان مىيابد و يا نمىتواند خودش را از چنگال اطرافيان خائن و نادان نجات دهد، بىدرنگ استعفا دهد و از اعتماد مردم سوءاستفاده نكند و وقتى مىبيند كه نمىتواند امانتدارى كند، صادقانه و دلاورانه امانت را بازپس دهد.
———————
1- نهج البلاغه، نامه 53.
2- نهج البلاغه، نامه 50.
