- اماکن دیگر شهر نجف
- مقام امام زين العابدين (ع):
اين مقام در كنار حرم مطهر حضرت على (ع) و در سمت قبله قرار دارد. گفتهاند كه امام زين العابدين (ع) هنگاميكه به زيارت جدش مشرف مىشده، در اين مكان شتر خود را مىبست و با پاى برهنه به زيارت قبر مطهر مىشتافت و سپس بر مىگشته و در همين مكان شب را به صبح مىرسانده و باز مىگشت. صفوىها اين مكان را ساختند كه بعدها تجديد بنا شد، در محراب آن صخره اى زيبا و خوشتراش وجود دارد كه بر روى آن حروف مقطعهاى حك شده است وگفته مىشود كه اين نوشته ازكارهاى شيخ بهائى است و عبارتست از طلسمى كه براى نيش مار مفيد است. برخى از مردم كرامات زيادى را به اين محل نسبت مىدهند.
- مقام حضرت مهدى(عج )
اين مقام در سمت غربى شهر و در قسمت آغازين قبرستان وادى السلام قرار دارد و اولين كسى كه اين مقام را بنا كرد (سيد محمد مهدى بحر العلوم) بود اما اين بنا در سال 1310 ه ق ويران شد و بعدها دوباره به شكل سابق بازسازى گرديد وگنبدى با كاشيكارى فيروزهاى بر روى آن بنا گرديد، در حاليكه قبلًا گنبد آن از گچ و سنگ ساخته شده بود. در داخل اين مقام جائى وجود دارد كه مقام (امام صادق (ع)) خوانده مىشود، وظاهراً علت تسميه اين مقام حديثى است كه از امام صادق در هنگام زيارت مرقد مطهر جدش روايت شده است كه چون آن حضرت به نجف رسيد از شترش پياده شد و دو ركعت نماز خواند، سپس كمى آن طرف تر رفت و دو ركعت ديگر خواند، سپس كمى آن طرف تر دو ركعت ديگر خواند و هنگاميكه از آن حضرت درباره اماكن مذكور پرسيدند، فرمود: اولين جا موضع قبر اميرالمؤمنين و دومين جا موضع رأس الحسين و سومى موضع منبر حضرت قائم (ع) است. و ظاهراً منظور آن حضرت از موضع رأس الحسين (ع) جائى است كه سر مطهر امام حسين پس از آوردن به كوفه در اين محل قرار داده شده است وگرنه صحيح آنست كه سر مطهر امام حسين همراه با جسد مطهر وى در حرم شريفش در كربلا مدفون شده است.
- مرقد هود و صالح:
در قبرستان وادى السلام، در شمال شهر نجف، قبر پيامبران خدا هود و صالح (ع) قرار دارد و آرامگاه آنان بسيار معروف بوده و در ميان خاص و عام مشهور است.
اولين كسى كه بر سر قبر اين دو پيامبر بزرگوار گنبدى از سنگ گچ بنا كرد، سيد محمد مهدى بحر العلوم بود كه متأسفانه اين بنا بعد از مدتى ويران شد و مجدداً گنبد ديگرى با كاشيكارىهاى فيروزهاى برآن بنا شد و در سال 1337 ه ق مرقد آنان دوباره بازسازى گرديد.
- مرقد آدم و نوح:
در زيارتنامه حضرت على (ع) مىخوانيم كه (وسلام بر تو، وسلام برآدم و نوح كه دركنار تو دفن شده‌اند …) و اين موضوع دلالت دارد بر اينكه آدم و نوح در داخل روضه مطهر و دركنار قبر حضرت على (ع) مدفون شده‌اند. ابن بطوطه در سفرنامهاش نيز مىگويد كه در هنگام دخول به روضه مطهر شاهد سه قبر بوده است كه يكى متعلق به حضرت على (ع) و دو قبر ديگر متعلق به آدم و نوح بوده است. جهانگرد ديگرى به نام (سيد على تركى) در كتاب خويش (مرآه المماليك) مىگويد كه: در سال 961 ه ق پس از زيارت حضرت على (ع) در نجف به زيارت آدم و نوح و شمعون رفته است و اين درحالى است كه هيچ منبعى از دفن شمعون در نجف سخن نگفته است و هيچ كسى چنين مرقدى را سراغ ندارد.
- مسجد حنانه:
گويند كه قبل از اسلام در اين منطقه بنايى ايستاده قرار داشت كه به آن (قائم) مىگفتند و هنگاميكه جنازه مطهر حضرت على (ع) را براى دفن به نجف مىبردند، از جلوى اين بنا عبور كردند و اين بنا كمى انحنا پيدا كرد، از اينرو منطقه مذكور بعدها به نام حنانه معروف شد. برخى ديگر مىگويند كه ابن زياد در محرم سال 61 ه ق قافله اسراى اهل بيت را به همراهى سر مطهر امام حسين و سرهاى ساير شهدا در اين منطقه جاى داد تا شهر كوفه را براى ورود آنان آماده كند و زمين از اين مصيبت بزرگ سر به نوحه و زارى برداشت و برخى گويند اهل بيت (ع) با ديدن سرهاى شهدا سر به نوحه وزارى برداشتند و اين منطقه به حنانه (ناله و نوحه كننده) معروف شد و بعدها در اين محل مسجدى بنا شد كه به مسجد حنانه معروف گرديد.
مسجد حنانه از مساجد متبركه شهر نجف است و يكى از سه جائى است كه امام صادق در آنها نماز خوانده است. اين مسجد در جاده نجف به كوفه و در شمال شهر نجف واقع شده است و نزديك منطقهاى به نام الثويه است كه مدفن بسيارى از خواص اميرالمؤمنين (ع) است كه قبرهاى آنان ويران شده است.
- مرقد كميل بن زياد:
اين مرقد در بين راه نجف كوفه قرار دارد و بصورت حرم بزرگى با گنبد با شكوهى است. كميل بن زياد نخعى يكى از اصحاب نزديك حضرت على (ع) بود كه حضرت على (ع) دعاى معروف به دعاى كميل را به او ياد داد. او در جنگ نهروان همراه آن حضرت بود و مردى مورد اعتماد و قليل الحديث بود و از عابدان كوفه به شمارمىرفت و حضرت على (ع) او را به فرماندارى شهر هيت اعزام كرد. در دوران حجاج و بنا به دستور او كميل دستگير وكشته شد.
شيخ مفيد در كتاب ارشاد گويد كه چون حجاج به حكومت رسيد، كسانى را به دنيال كميل فرستاد وكميل از دست آنها فرار كرد، حجاج نيز براى انتقام گرفتن از او، مقررى قوم او را از بيت المال قطع كرد و چون اين خبر به كميل رسيد گفت: من پيرمردى بيش نيستم كه عمرم به سر رسيده است و اكنون شايسته نيست كه قوم من به خاطر من از مقررى خود محروم شوند، پس به نزد حجاج رفت و خود را تسليم كرد. حجاج چون او را ديد گفت: دلم مىخواست كه به هر وسيلهاى تو را دستگير كنم. كميل گفت: دندان هايت را براى من تيز نكن و سپس در ادامه به او گفت بدان كه اميرالمؤمنين (ع) به من خبر داد كه تو قاتل من هستى، حجاج گفت: حجت بر تو تمام است. كميل گفت: آرى، اين قضا و قدر است. سپس حجاج دستور داد كه گردن او را زدند.
- وادى السلام:
نام گورستان عمومى و معروف شهر نجف است و يكى از كهنترين گورستانهاى جهان به شمار مىرود. در شمال شهر نجف واقع شده، 20 هزار متر مربع مساحت دارد و قدمت تاريخى آن بيش از هزار سال مىباشد. اين گورستان تنها متعلق به اهالى نجف نبوده بلكه مدفن بسيارى از شيعيان جهان و از كشورهاى مختلف نظير: هندوستان، ايران، پاكستان، كويت، جبل عامل لبنان و غيره مىباشد. در اين گورستان پادشاهان، وزرا، امرا و شاهزادگان، علما و دانشمندان و عامه مردم به خاك سپرده شده‌اند. برخى از قبرها منهدم شده و برخى رو به ويرانى است در اين ميان تعدادى از قبرها نيز تازه احداث شده است.
- مرقد شيخ طوسى
اين آستان مقدّس در 100 مترى شمال آستان مقدّس علوى در نزديكى يكى از درهاى صحن مطهر واقع شده كه درب شيخ طوسى (بابالطوسى) نام دارد و مشهور است كه شيخ از اين درب به حرم مطهر مشرف مىگرديد.
همچنين خيابانى كه در سال 1369 ه. ق احداث شده و از مقابل درب طوسى به سمت وادىالسلام مىرود به «شارع طوسى»- خيابان طوسى- نامگذارى شده است.
- مرقد صاحب جواهر
اين آستان مقدّس مدفن شيخ محمد حسن اصفهانى نجفى مشهور به صاحب جواهر، از فقهاى گرانقدر عالم تشيع مىباشد و در محله «عماره» واقع شده است. آستان مذكور ساختمانى مجلل و گنبدى بزرگ دارد كه كاشيكارى شده است و در كنار آن، مسجد صاحب جواهر واقع شده است.
- مرقد سيد بحرالعلوم
اين مكان مدفن سيد محمد مهدى طباطبايى مشهور به سيد بحرالعلوم و فرزندان او مىباشد. اين آرامگاه، نزديك صحن مطهر اميرالمؤمنين عليه السلام و در جوار مرقد شيخ طوسى رحمه الله قرار دارد.
- مرقد كاشفالغطاء
اين آستانه در محله «عمارة» بر سر گذر سه كوچه قرار دارد. شيخ جعفر كبير مشهور به كاشفالغطاء در اين مقبره به خاك سپرده شده است، شيخ اكبر يكى از مريدان شيخ جعفر اين مقبره را بنا نهاد و بر حسب وصيت، خود نيز در آن دفن گشت.
