اهمیت اعتقاد به معاد

• بیان اهمیت اعتقاد به معاد

برای اینکه شخص بتواند راهی را در زندگی برگزیند که به سعادت حقیقی و کمال نهائیش بینجامد باید بیندیشد که: آیا حیات انسانی با مرگ، پایان می­یابد یا پس از آن، حیات دیگری خواهد داشت؟ و آیا انتقال از این جهان به جهان دیگر، همانند مسافرت از شهری به شهر دیگر است که می­توان لوازم و وسایل زندگی را در همان جا فراهم کرد یا اینکه حیات این جهان، مقدمه و زمینه ساز خوشی­ها و ناخوشی­های آن جهان است و کار را باید در این جا انجام داد و نتیجه­ی نهائیش را در آنجا یافت؟ و تا این مسائل، حل نشود نوبت به شناختن راه و انتخاب روش و برنامه­ی زندگی نمی­رسد زیرا تا مقصد سفر، معلوم نشود نمی­توان راه رسیدن به آن را تشخیص داد.

کسی که حقیقت خود را تنها مجموعه­ای از عناصر مادی می­پندارد و حیات خود را منحصر به زندگی چند روزه ی دنیا می­پندارد و لذت و سعادت و کمالی را غیر از بهره­های مربوط به همین زندگی نمی­شناسد، رفتارهای خود را به گونه­ای تنظیم می­کند که تنها نیازها و خواسته های مربوط به این جهان را تأمین کند، اما کسی که حقیقت خود را فراتر از پدیده­های مادی می­داند و مرگ را پایان زندگی ندانسته و آن را نقطه­ی انتقال از جهان گذرا (دنیای مادی) به جهان جاودانی (آخرت) می­شناسد و رفتارهای شایسته­ی خود را وسیله­ای برای رسیدن به سعادت و کمال همیشگی می­شمارد، برنامه­ی زندگیش را به گونه­ای تنظیم می­کند که هر چه بیشتر و بهتر برای زندگی همیشگی­اش سودمند باشد. و از سوی دیگر، سختی­ها و ناکامی­های زندگی دنیا، او را دلسرد و نا امید نمی­کند و از تلاش در راه انجام وظایف و کسب سعادت و کمال ابدی، باز نمی­دارد.

تأثیر این دو نوع انسان شناسی منحصر به زندگی فردی نیست بلکه در زندگی اجتماعی و رفتارهای متقابل افراد نسبت به یکدیگر نیز تأثیر به سزایی دارد و اعتقاد به حیات اخروی و پاداش و کیفر ابدی، نقش مهمی را در رعایت حقوق دیگران و احسان و ایثار نسبت به نیازمندان بازی می­کند و در جامعه­ای که چنین اعتقادی زنده باشد برای اجرای قوانین و مقررات عادلانه و جلوگیری از ظلم و تجاوزبه دیگران ،کمتر نیاز به اعمال زور و فشار خواهد بود و طبعاً در صورتی که این اعتقاد ، جهانی و همگانی شود مشکلات بین المللی هم به صورت چشمگیری کاهش خواهد یافت.

با توجه به این نکات اهمیت مسأله­ی معاد روشن می شود و حتی اعتقاد به توحید به تنهایی (و بدون اعتقاد به معاد) نمی­تواند تأثیر کامل و گسترده­ای در بخشیدن جهت مطلوب به زندگی داشته باشد. و از این جا علت اهمیت دادن ادیان آسمانی و بخصوص دین مقدس اسلام به این اصل اعتقادی و تلاش فراوان انبیای الهی برای استوار کردن این عقیده در دلهای مردم آشکار می گردد.

علامه طباطبايي(قدس‌سرّه) مي‏فرمایند:

اگر اعتقاد به معاد نباشد هيچ دلیل محکم ديگرى نيست كه بشر را از پيروى هواهاى نفسانی باز بدارد، و وادار سازد به اينكه از لذت­ها و بهره‏هاى طبيعى خود صرف نظر كند، چون بشر طبیعتاً به چیزی میل دارد که سود آن متوجه خودش گردد نه دیگران، بنابراين در مواردى كه انسان از پایمال کردن حق دیگران، لذت مى‏برد و هيچ مانعى نيست كه او را از اين لذت‏هاى نامشروع باز بدارد و هيچ قانونى نيست كه او را در برابر اين تجاوزها مجازات كند و حتى كسى نيست كه او را سرزنش نموده و مورد عتاب قرار دهد، ديگر چه مانعى مى‏تواند او را از ارتكاب اينگونه خطاها و ظلم­ها (هر قدر هم كه بزرگ باشد) جلوگيرى نمايد؟(1)

اعتقاد به خداوند در كنار پذيرش معاد، سبب رشد انسان در معارف، اخلاق و اعمال شایسته است؛ يعني باور به آفريدگاري كه براي انسان قانون و برنامه زندگی بفرستد و او را درمقابل کارهای خوب و بد بازخواست و حسابرسي كند عامل مهمي براي رشد و تكامل انسان­ها  است. برای همین قرآن كريم ريشه همه هواپرستي‏ها وگمراهی­ها را فراموشي قيامت مي‏داند: «ولاتَتَّبِعِ الهَوي فَيُضِلَّكَ عَن سَبيلِ اللهِ اِنَّ الَّذينَ يَضِلّونَ عَن سَبيلِ اللهِ لَهُم عَذابٌ شَديدٌ بِما نَسوا يَومَ الحِساب * از خواهش­های نفسانی پيروى مكن كه تو را از راه خدا گمراه می­كند. همانا كسانى كه از راه خدا گمراه می­شوند، به سزاى‏ آنكه روز حساب را فراموش كرده‏اند عذابى سخت خواهند داشت. سوره ص آیه 26».

كسي كه ثبت‏شدن کارهای زشت و زيباي خود را درنامه عمل بپذيرد و بداند باید روزی در مقابل دادگاه عدل الهی جواب گوی اعمال بد خود باشد هرگز به گناه و بدی­ها آلوده نمي‏شود.

 

———————————————-

(1) ترجمه تفسير الميزان، ج‏4، ص: 176