- عدم اهتمام به امور مسلمين
سستي و كوتاهي در برآوردن نيازها و درخواست‌هاي برادران مؤمن را عدم اهتمام به امور آنان گویند.
این بی‌اعتنایی می‌تواند در سه قالب زبانی، عملی و مالی باشد.
ریشه‌های این صفت بد؛ ضعف ایمان، حسادت و عداوت، بخل، کسالت و تنبلی، غرق شدن در مادیات و بیتوجهی به وظایف اجتماعی و دینی است.
یکی از نشانه‌های انکار کنندگان روز قیامت این است که خود، به فقیر کمک نمی‌کنند و دیگران را نیز به اطعام تشویق نمی‌کنند. قرآن کریم در وصف این‌گونه افراد در سوره ماعون، آیه سوم می‌فرماید:
«وَ لَا يَحُضُّ عَلىَ طَعَامِ الْمِسْكِينِ * و (ديگران را) به اطعام مسكين تشويق نمىكند!»
در روایات آمده است که أَبان بن تَغْلِب می‌گوید: به همراه امام صادق علیه‌السلام مشغول طواف کعبه بودم، در بین طواف یکی از دوستانم از من خواست که کنار بروم و به حرف و خواسته‌اش گوش بدهم. من دلم نمی‌خواست که از حضرت جدا بشوم، بنابراین توجهی به او نکردم، در دور بعدی طواف، آن شخص به من اشاره کرد که به سوی او بروم. این بار امام صادق علیه‌السلام اشاره او را دید و به من فرمود: «آیا او شیعه و مؤمن می‌باشد؟
گفتم: آری.
فرمود: پس به سوی او برو و خواسته‌اش را برآورده کن.
عرض کردم: آیا طواف را قطع کنم؟
فرمود: آری.
من طواف را قطع کرده و نزد آن شخص رفتم، سپس نزد امام آمدم و از حضرت خواستم حق مؤمن بر مؤمن را بیان کند». (1)
- آثار دنیوی و اخروی بی‌اعتنایی به امور مسلمین
مطابق با احادیث اسلامی بیتوجهی به مردم، برای انسان مفاسد بسیاری دارد. در روایات اسلامی از عدم رفع حوائج برادران و خواهران دینی به شدّت نهی شده است و برای کسی که با وجود توانایی از برآوردن نیازهای دیگران امتناع می‌کند، نتایج بد دنیوی و اخروی فراوانی برشمرده شده است. از آن جمله این است که:
– از دین اسلام خارج می‌گردد. هم‌چنان که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌واله فرموده‌اند:
«کسی که در هر صبحگاه به امور مسلمین همّت نگمارد و در اندیشه کارهای آنان نباشد از آن‌ها نیست، و کسی که بشنود مردی فریاد می‌زند و کمک می‌طلبد و به او کمک نکند مسلمان نیست.» (2)
– هر کس ترک کمک به برادر مسلمان کند به کمک کردن به افراد فاسق گرفتار می‌شود.
– این بی‌اعتنایی‌ها به تدریج باعث ضعف جامعه مسلمانان می‌گردد.
– قطع پیوند با خدای عزّوجلّ است.
– باعث محرومیت از درجات بالای بهشت می‌شود.
– باعث عذاب قبر به صورت ماری آتشین می‌گردد.
– موجب توبیخ الهی در قیامت می‌شود.
– محشور شدن فرد بی‌اعتنا به صورت دست‌بسته به گردن با روی سیاه و چشم کبود و معطل شدن در هنگام حساب از عواقب بی‌اعتنایی به امور مسلمانان است.
– هر کس امکانات خداداده را در رفع حوایج براداران دینی به کار نگیرد قهراً آن را در خدمت گناه و دشمنان خدا قرار خواهد داد و به واسطه آن دچار عذاب روز قیامت می‌شود. همان‌طور که امام باقر علیه‌السّلام فرمود:
«کسی که در کمک کردن به برادر مسلمانش بخل ورزد و از اقدام در انجام حاجتش کوتاهی کند ناچار می‌شود به کسی کمک کند که خدمت به او گناه است و هيچ اجرى برايش نخواهد داشت.» (3)
این روایات و نمونه‌های فراوانی از این قبیل، بیان کننده آن است که اگر کسی بتواند نیاز برادر ایمانی خود را برآورد و کوتاهی کند مورد غضب خداوند متعال قرار خواهد گرفت و ذلّت و خواری دنیا و آخرت را برای خویش آماده ساخته است؛ از این رو هر کس می‌تواند در خدمت برادران دینی خود باشد نباید مضایقه کند و اگر کسی به او روی آورد با روی باز از او استقبال نماید و آن را نعمتی از نعمت‌های پروردگار بداند، زیرا از نعمت‌های بزرگ خداوند حاجت‌ها و تقاضاهای بندگان خدا است که به انسان اعطا می‌شود؛ و خوشا به حال آنان که در خانه خویش را به روی مردم باز گذارند و بد به حال کسانی که به آستانه خود کسی را راه ندهند.
———-
1- الكافي (ط – دارالحديث)، ج 3، ص 440.
2- همان، ج 3، ص 419.
3- ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، النص، ص 250.
