فضايل حضرت زينب عليها السلام‏

• فضايل حضرت زينب عليها السلام‏

الف) فضيلت گريه بر حضرت زينب عليها السلام‏

حضرت زينب عليها السلام، ثمره شيرين ولايت و رسالت، در دامن پر مهر على عليه السلام و فاطمه زهرا عليها السلام پرورش يافت و از مكتب برادرانش حسن و حسين عليهما السلام درس‏ها آموخت و خود، تجسّم فاطمه عليها السلام شد تا جايى كه تحسين ملائكه و از جمله، پيك سروش، جبرئيل امين را متوجه خود كرد و چشمان او و پيامبر صلى الله عليه و آله را اشك‏بار نمود و هر دو به ياد شهادت و اسارت حسين و زينب عليهما السلام عزادار شدند. آن‏گاه پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود:

مَنْ بَكى‏ عَلى‏ مَصائِبِ هذِهِ الْبِنْتِ كانَ كَمَنْ بَكى‏ عَلَى أَخَوَيْهَا الْحَسَنِ وَالْحُسَيْنِ. (1)

هركس به ياد غم‏ها و مصائب زينب گريه كند، پاداش آن، مثل گريه بر دو برادرش حسن و حسين است.

در اين حديث، فضيلت گريه بر حضرت زينب عليها السلام، همانند گريه بر مصائب دو برادرش امام حسن و امام حسين عليهما السلام ترسيم شده است. هر كس در راه شناخت اهل بيت عليهم السلام و جايگاه و فضايل ايشان، به‏ويژه على، فاطمه، حسن، حسين عليهم السلام و زينب عليها السلام قدم بر دارد، به همان نسبت الطاف الهى شامل او مى‏شود.

ب) علم و دانش‏

حضرت امام سجاد عليه السلام، دانش فوق العاده بانوى بزرگ، حضرت زينب عليها السلام را به عالم غيب نسبت مى‏دهد و مى‏فرمايد: «يا عَمَّةُ! … أَنْتِ بِحَمْدِ اللَّهِ عالِمَةٌ غَيْرُ مُعَلَّمَةٍ وَفَهِمَةٌ غَيْرُ مُفَهَّمَةٍ»؛«عمّه جان! تو به لطف خدا، دانشمند بدون معلم و انديشمند بدون استاد هستى».

آرى! در دانش و فهم و انديشه، با لياقت خود و عنايت الهى به كمالات الهى راه يافت و همچون اولياى خدا و معصومان عليهم السلام، بى‏واسطه نور و معرفت كسب كرد.

ج) عبادت و تهجّد

حضرت زينب عليها السلام، همانند پدر و مادرش، رسول خدا صلى الله عليه و آله و برادرانش، قبل از هر چيز بنده خالص خدا بود. شب زنده‏دارى او هرگز ترك نشد؛ حتى در شب 11 محرم (شب شام غريبان) با وجود آن همه داغ، اندوه و خستگى، نماز شب خواند. امام سجاد عليه السلام مى‏فرمايد: «در آن شب ديدم عمه‏ام زينب عليها السلام، نشسته مشغول نماز و عبادت بود». (2) امام حسين عليه السلام به قدرى به خلوص، عرفان و بندگى زينب عليها السلام اعتقاد داشت كه هنگام خداحافظى آخر، از خواهرش درخواست دعا كرد و به او فرمود: «يا اخْتاهُ! لا تَنْسَيْنِى فِى نافِلَةِ اللَّيْلِ» (3) «خواهرم مرا در نماز شب فراموش مكن».

د) احترام امام حسين عليه السلام به حضرت زينب عليها السلام‏

امام حسين عليه السلام علاقه زيادى به حضرت زينب عليها السلام داشت. نقل شده كه روزى امام حسين عليه السلام، مشغول تلاوت قرآن بود، در اين هنگام حضرت زينب عليها السلام وارد شد؛ تا چشم امام حسين عليه السلام به خواهرش افتاد، به احترام خواهر قرآن را كنار گذاشت و در برابر حضرت زينب عليها السلام بلند شد. (4)

ه) از درخت نبوت و معدن رسالت‏

روزى حضرت زينب عليها السلام در محضر دو برادرش حسن و حسين عليهما السلام نشسته بود.

آنها درباره بعضى از گفتار رسول خدا صلى الله عليه و آله با هم گفت‏وگو مى‏كردند. در اين هنگام، حضرت زينب عليها السلام به دنبال سخنان برادرانش، نكات جالب و زيبايى را بيان فرمود.

پس از تمام شدن نكات و توضيحات حضرت زينب عليها السلام، امام حسن عليه السلام به خواهرش فرمود: «إِنَّكِ حَقّاً مِنْ شَجَرَةِ النُّبُوَّةِ وَمِنْ مَعْدَنِ الرِّسالَةِ» (5) «به راستى كه تو از درخت نبوّت و معدن رسالت هستى».

حضرت زينب عليها السلام وارث خاندانى بود كه سرسخت‏ترين دشمن آنان يزيد درباره‏شان گفته است:

إِنَّ هؤُلاءِ وَرَثوُا الْعِلْمَ وَالْفَصاحَةَ وَ زَقُّوا الْعِلْمَ زَقّاً. (6)

اينان خاندانى هستند كه فصاحت و دانش را از پيامبر صلى الله عليه و آله به ارث برده‏اند و آن را همراه شيرخوارگى از پستان مادر مى‏مكند.

و) معرفت حضرت زينب عليها السلام‏

وقتى حضرت زينب عليها السلام، به همراه اسرا وارد قصر «دار الاماره» شد، گفت‏وگويى بين «عبيد اللَّه بن زياد»، فرماندار كوفه و حضرت زينب عليها السلام صورت گرفت. سپس ابن زياد با طعنه به حضرت زينب عليها السلام گفت: «چگونه ديدى آنچه را خدا با برادرت انجام داد؟». حضرت زينب عليها السلام با معرفتى عميق اين كلام زيبا و معروف را فرمود: «ما رَأَيْتُ إِلّا جَمِيلًا …» (7) «جز نيكويى چيزى نديدم …»؛ زيرا آل پيامبر صلى الله عليه و آله جماعتى هستند كه‏ خداوند حكم شهادت را بر آنان نوشته است و …».

حضرت زينب عليها السلام در روز 11 محرم، بعد از حادثه جان‏سوز كربلا، وقتى كنار بدن پاره پاره برادرش حسين عليه السلام قرار گرفت، درحالى‏كه هزاران دشمن بى‏رحم او را احاطه كرده بودند، با خون گلوى برادر، پيشانى خويش را رنگين كرد و سپس دست‏هاى مباركش را زير جسد آن حضرت قرار داده، كمى او را بلند كرد و گفت: «اللَّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنّا هذَا الْقَلِيلَ مِنَ الْقُرْبانِ!»(8) ؛ «بارالها! اين قربانى اندك را از ما آل محمد قبول كن».

ز) زينب و مرجعيت حديثى‏

حضرت زينب عليها السلام از نور اهل بيت عليهم السلام استفاده نمود تا جايى كه بيشترين احاديث فاطمه زهرا عليها السلام، از طريق ايشان روايت شده است. راويان زيادى، از جمله مرحوم «طبرسى»، «ابن ابى‏الحديد» سنى، مرحوم «صدوق» و …، بسيارى از احاديث حضرت زهرا عليها السلام را از زبان حضرت زينب عليها السلام آورده‏اند.

حضرت زينب عليها السلام، از جد بزرگوارش رسول خدا صلى الله عليه و آله، پدرش على مرتضى عليه السلام، مادرش فاطمه زهرا عليها السلام، برادرانش امام حسن مجتبى عليه السلام و سيد الشهداء عليه السلام، اسماء و ديگر شخصيت‏ها، احاديث بسيارى نقل كرده است.

زمانى كه حضرت على و افراد خانواده‏اش در ماجراى جنگ جمل و صفين (سال 36 ه. ق) در كوفه سكونت داشتند، حضرت زينب عليها السلام نيز در مدينه حدود چهار سال براى بانوان مدينه به تدريس تفسير قرآن پرداخت.

ايثار و بخشش، حجاب و عفت، صبر و پايدارى، مبارزات و …، همه و همه، نشان از مقام رفيع اين بانوى نمونه اسلام است.

—————————

1. على اكبر بابازاده، سيماى زينب كبرى، ص 36.
2. بحارالانوار، ج 45، ص 164.
3. رَياحينُ الشريعة، ج 3، ص 62.
4. همان، ص 62.
5. همان، ص 76؛ به نقل از تحفة العالم.
6. محمد محمدى اشتهاردى، حضرت زينب فروغ تابان كوثر، ص 76.
7. سيماى زينب كبرى، ص 66؛ به نقل از نفس المهموم.
8. لهوف، ص 190؛ نفس المهموم، ص 256.