موقعيّت جغرافيايى و طبيعى سوريه‏

• موقعيّت جغرافيايى و طبيعى سوريه‏

سوريه با 180/ 185 كيلومتر مربع وسعت، هشتاد و سوّمين كشور جهان است كه در جنوب غربى قاره آسيا، كنار درياى مديترانه و در همسايگى كشورهاى تركيه در شمال، عراق در شرق و جنوب شرقى، اردن در جنوب، فلسطين اشغالى در جنوب غربى و لبنان در غرب واقع شده است.

آب و هواى آن در كناره‏ها و نواحى جنوب غربى معتدل و مرطوب (مديترانه‏اى) و در ساير نقاط گرم و خشك است. بلندترين نقطه آن از دريا، جبل شيخ با 2814 متر ارتفاع است. از رودهاى مهم آن مى‏توان به فرات، خابور، عاصى، عفرين، قويق و دجله اشاره داشت كه رود فرات با 696/ 2 كيلومتر طولانى‏ترين آنها و حدود نيمى از آن در تركيه و عراق جارى است.

بنادر مهم سوريه عبارتند از لاذقيه، طرطوس و بانياس كه در كنار درياى مديترانه واقع شده‏اند.

سوريه بر اساس آخرين تقسيمات كشورى از 13 استان به اضافه شهر مستقلِ دمشق تشكيل شده كه زير نظر فرماندار و يك شوراى منتخب اداره مى‏شود و استانهاى‏ آن به ترتيبِ وسعت عبارتند از:

1- حمص 2- ديرالزور 3- حسكه 4- رقه 5- حلب 6- دمشق 7- حماه 8- سويدا 9- درعا 10- ادلب 11- لازقيه 12- قنيطره 13- طرطوس.

• وجه تسميه شام و سوريه‏

سوريه كنونى در گذشته بخش عمده‏اى از شام بوده است. سرزمين شام، كشورهاى كنونى سوريه، لبنان، فلسطين و اردن را دربر مى‏گرفته است‏ و در حقيقت «الشأْم و الشَأم و الشآم» نامى بوده كه جغرافيدانان عرب بر منطقه‏اى كه از طرفى به درياى روم و بيابان ممتد- از ايله تا فرات- و از طرف ديگر- از فرات تا مرز روم- محدود مى‏شود نهاده‏اند؛

فضائل فراوانى در مورد شام ذكر كرده‏اند و بعضى از مورخان نيز احاديثى از رسول خدا صلى الله عليه و آله در مورد فضائل آن ارائه كرده‏اند. (1) كه بنظر مى‏رسد اين احاديث را وابستگان و محدثان اموى ساخته‏اند تا بنحوى سرزمين شام را در مقابل شهر پيامبر صلى الله عليه و آله يعنى مدينة النبى صلى الله عليه و آله مطرح نمايند زيرا اين سرزمين، مقر حكومتى بنى‏اميه بوده است.

• وجه تسميه دمشق و بناى نخستين آن‏

از آنجا كه دمشق، قديمى‏ترين شهرهاى آباد جهان و از مهمترين پايتخت‏هاى تمدن قديم محسوب مى‏شده؛ در طول قرون متمادى نامهاى خاصى داشته است. اين امر بيانگر قدمت تاريخى آن كه حدوداً به پنج هزار سال پيش مى‏رسد مى‏باشد.

براى دمشق اسامى زيادى ذكر شده است. اوّلين نام آن «جلق» و سپس بعلت انتساب به جيرون بن سعد بن عاد بن ارم بن سام بن نوح «جيرون» بوده است. پس از آن «ارم ذات العماد» كه در قرآن كريم آمده است و همچنين عذراء، بيت رامون، عين الشرق، باب الكعبه، فسطاط المسلمين نيز از نامهاى ديگر آن است. برخى برآنند، اولين شهرى كه حضرت نوح بعد از طوفان، احداث نمود، دمشق بود.

امّا به اتفاق بيشتر مورخان، اولين كسى كه دمشق را بنا كرد «ارم بن سام بن نوح» بود كه در آن زمين باغى ساخت و طرح عمارت انداخت. چون بى نظير و ضرب‏المثل بود آن را باغ ارم گفتند.

————————

1. ابى البقاء عبداللَّه البدرى، نزهة الانام فى محاسن الشام، بيروت، دارالرائد 1980؛ ابن طولون، بهجة الانام فى فضل دمشق الشام.