- قبور ائمه شيعه
حرم مطهر ائمه بقيع كه در كتب تاريخ بعنوان «مشهد» و «حرم» اهل بيت معروف گرديده، در سمت غربى و منتهى اليه بقيع واقع شده است كه در اين حرم مطهر قبر چهارتن از ائمه اهل بيت؛ امام مجتبى، امام سجاد، امام باقر و امام صادق عليهم السلام در كنار هم و بفاصله 3- 2 مترى اين قبرها، قبر عباس عموى گرامى رسول خدا صلى الله عليه و آله قرار گرفته و در كنار آن نيز قبر ديگرى است متعلق به فاطمه بنت اسد كه قبل از ويرانى ساختمان اين حرم مطهر، همه اين قبور ششگانه در زير يك گنبد و بجز قبر فاطمه داراى ضريح و صندوق زيبا بودند.
- اجمالى از تاريخ حرم ائمه بقيع
گرچه پس از گذشت قريب به يك قرن از تخريب حرم مطهر ائمه بقيع و از بين رفتن تمام آثار اين بناى باشكوه و معنوى نمىتوان همانند ساير ابنيه تاريخى و مذهبى، از آثار آن به عظمت و قدمتش پى برد و تاريخ ساختمان آن را بدست آورد، ولى آنچه از منابع مختلف بدست مىآيد، تا حدّى مىتواند ما را با تاريخ و چگونگى بناى اين حرم شريف آشنا سازد و بيانگر وضع اين بناى فخيم و پرشكوه معنوى در طول تاريخ گردد.
اجمال تاريخ اين حرم مقدس اين است كه قبور ائمه بقيع عليهم السلام مانند ساير قبرها در محوطه مكشوف وبدون ديوار وسقف نبوده؛ بلكه قبور مطهر آنان مانند تربت پاك رسولخدا صلى الله عليه و آله و حضرت رضا عليه السلام از آغاز دفن اجساد مبارك و پيكر مطهرشان در داخل خانهاى كه متعلق به عقيل بوده، قرار داشته است و به مرور زمان اين خانه به ساختمان مناسب تبديل گرديده، سپس در محل همان ساختمان بزرگترين و مرتفع ترين گنبد و بارگاه بنا شده است و در قرون متمادى داراى خادم و دربان و داراى ظريفترين و گرانبهاترين ضريح و صندوق با زيباترين روپوش و داراى فرش و قنديل بوده است و بالاخره در هشتم شوال سال 1344 ه. ق. به وسيله وهابيان منهدم گرديده است.
- بقعه و بارگاه ائمه عليهم السلام
پيش از آن كه بر فراز قبور امامان شيعه؛ يعنى امام حسن، امام سجاد، امام باقر و امام صادق عليهم السلام گنبد وبارگاهى ساخته شود، سنگ نبشتهاى برآن بودهكه بعضى از جهانگردان و مورّخان آن را ديدهاند. قديمىترين مورّخى كه از اين سنگ نبشته گزارش مىدهد، مسعودى است. او كه در قرن چهارم فوت كرده است، مىگويد:
بر قبور ايشان سنگ نبشتهاى ديدم كه بر آن نوشته بود:
«بسم اللَّه الرَّحمن الرَّحيم، الحمد للَّهِ مُبِيد الأُمَمْ و مُحيِي الرُّمَمْ، هَذا قُبر فاطمة بنت رَسُول اللَّه و قبر الحسن بن عليّ بن أبيطالب عليه السلام و عليّ بن الحسين عليه السلام و محمد بن على عليه السلام و جعفر بن محمد عليه السلام». (1)
ابن نجّار (متوفّاى 643 ق.) از بناى گنبد و بقعهاى در ابتداى بقيع ياد مىكند كه هر روز صبح، درهاى آن براى زيارت باز مىشده است. مطرى گويد: گنبد آن را خليفه النّاصر عباسى ساخته است. (2)
- امام حسن مجتبى عليه السلام
از قبرهاى بسيار محترم و عزيز بقيع، قبر امام حسن بن على بن ابىطالب عليهما السلام دوّمين امام شيعه و نواده حضرت رسول صلى الله عليه و آله است. آن امام همام، در نيمه ماه رمضان سال سوم هجرت متولد شد و پيامبر صلى الله عليه و آله او را حسن ناميد. آن مظلوم را، همسرش جعده، دختر اشعث مسموم كرد و پس از چهل روز، در هشتم ماه صفر، سال پنجاه هجرى به شهادت رسيد. از نوفلبن فرات نقل شدهكه حسنبن على عليه السلام به برادر خود حسين عليه السلام وصيت كرد كه دركنار قبر جدش پيامبر دفن شود؛ اگر بنىاميه منعش كردند، در بقيع بهخاك بسپارد.
هنگامى كه امام حسن عليه السلام وفات يافتند، مروان گفت نمىگذارم فرزند على را در جايى دفن كنند كه فرزند عفان را نگذاشتند. امام حسين عليه السلام نيز ايشان را در بقيع و در مقابر بنىهاشم دفن كردند. (3) قبر شريف آن حضرت در ابتداى بقيع و بالاى قبر عباس بن عبدالمطّلب است كه سه امام ديگر نيز بعدها كنار ايشان به خاك سپرده شدند.
- امام زين العابدين عليه السلام
على بن الحسين عليهما السلام، چهارمين امام بزرگوار شيعه است. او در سال 38 هجرى در مدينه متولد شد و در سن 57 سالگى، در سال 95 ق. به توطئه هشام، خليفه اموى، مسموم گرديد و به شهادت رسيد و كنار عمويش حسن عليه السلام به خاك سپرده شد.
- امام باقر عليه السلام
پيشواى پنجم شيعيان، در روز دوشنبه، سوم صفر سال 57 ق. به دنيا آمد و در دوشنبه، هفتم ذىحجه سال 114 ق. وفات يافت. آن حضرت را كنار پدر گرامىاش به خاك سپردند.
- امام صادق عليه السلام
ششمين پيشواى بزرگ شيعيان، امام صادق عليه السلام در هفتم ربيعالاول سال 83 ق. در مدينه به دنيا آمد و در سال 148 ق. وفات يافت. او را در كنار پدرش دفن كردند.
قبور ائمه به اين ترتيب است كه: اول قبر امام حسن، دوم قبر امام سجّاد، سوم قبر امام باقر و بالأخره چهارم قبر امام صادق عليهم السلام است.
—————————–
- مسعودى، مروجالذهب و معادن الجوهر، ج 2، ص 288.
- ابن نجار، اخبار مدينة الرسول، ص 45.
- ابن شبه، همان، ج 1، صص 110 و 111؛ ابوالفرجاصفهانى، مقاتل الطالبيين، ص 74؛ مسعودى گويد: او را در بقيع، كنار قبر مادرش فاطمه عليها السلام مدفون ساختند. (مروج الذهب، ج 3، ص 10).
