- مرگ به معنای فنا و نابودی نیست
واژه مرگ در فارسي به معناي مردن، جان سپردن، بي جان شدن، از دست دادنِ نيروي حيواني و فناي حيات، نيست شدن زندگاني و درگذشت است. از اين واژه در عربي به موت، ممات، وفات و… نام ميبرند.
- مرگ در فرهنگ قرآن
در فرهنگ قرآن مرگ به معناي «وفات» است، نه «فوت»؛ زيرا فوت به معناي زوال و نابودي است، ولي وفات به معناي در اختيار گرفتن تمام و كمال يك حقيقت و انتقال آن به دنیای ديگر است. اين كار توسّط فرشتگان مأمور وفات صورت ميگيرد: « وَ قالُوا أَ إِذا ضَلَلْنا فِي الْأَرْضِ أَ إِنَّا لَفي خَلْقٍ جَديدٍ بَلْ هُمْ بِلِقاءِ رَبِّهِمْ كافِرُونَ * قُلْ يَتَوَفَّاكُمْ مَلَكُ الْمَوْتِ الَّذي وُكِّلَ بِكُمْ ثُمَّ إِلى رَبِّكُمْ تُرْجَعُونَ * كافران ميگفتند: آيا وقتي مرديم و در زمين ناپدید شدیم، در آفرینش تازه ای خواهیم بود (و دوباره زنده ميشويم)؟ ای پيامبر در جواب آنان بگو: فرشته مرگ که مامور انجام کار شما شده همه وجود شما را ميگيرد آنگاه به سوی پروردگارتان بازگردانده میشوید. سوره سجده آیات10و 11» يعني اولاً، مرگ به معناي فنا و نابودي نيست و شما نابود نخواهيد شد و به نزد خداوند انتقال پیدا میکنید و ثانياً، چون تمام حقيقت شما با مردن نزد فرشته مأمور الهي محفوظ است بازگشت شما به هنگام بازگشت مأمور خدا به سوي پروردگارتان خواهد بود. پس مرگ وفات است، نه فوت به معنی نابودی.
بنابراين، انسان با انتقال به دنیای ديگر سفر جديدي را آغاز ميكند و به مقصد پایانی خود ميرسد: «إِلىَ رَبِّكَ يَوْمَئذٍ الْمَسَاق * قیامت روز رانده شدن به سوی پروردگار خواهد بود. سوره قیامت آیه 30».
بنابراين، مرگ مانند پوسيدن ميوه درخت و پراكنده شدن آن در زمين نيست، بلكه عمر مانند ميوه شيرين و پرآبي است كه پس از رسيدن، باغبان با كمال دقّت آن را ميچيند و براي هدفي برتر آماده ميسازد. مردن مانند پرواز مرغي از قفس و پر كشيدن به جهاني برتر است.
- مرگ از منظر روايات
1 ـ از اميرالمؤمنين (عليهالسلام) درخواست شد مرگ را توصیف كند، حضرت فرمودند: «براي گروهي نويد به نعمتهاي هميشگي است و براي دستهاي بشارت دادن به عذاب همیشگی و براي طايفهاي هول و ترس است». (1)
2 ـ از امام مجتبي (عليهالسلام) سؤال شد: مرگي كه مردم به آن آگاهي ندارند چيست؟ فرمود: «بزرگترين سرور و خوشحالی است كه بر مؤمنان وارد ميشود؛ چرا كه از جهان سختيها به نعمتهاي هميشگي انتقال مييابند و بزرگترين درد و مصيبت است بر كافران، زيرا از دنيا كه آن را بهشت خود گمان میکردند به آتشي منتقل خواهند شد كه این آتش هيچ نابودي و پایانی ندارد» (2)
3 ـ امام حسين (عليهالسلام) در روز عاشورا چهره زيبايي از مرگ ترسيم كرد، در حالي كه لحظه به لحظه به مرگ نزديك ميشدند و چهره ملكوتي شان برافروخته تر و گلگونتر ميگشت؛ در آن حال خطاب به ياران باوفا فرمود: «صبر کنید اي فرزندان مردان بزرگوار، مرگ، تنها پلي است كه شما را از ناراحتيها و رنجها به باغهاي وسيع بهشت و نعمتهاي همیشگی منتقل ميكند. كدام يك از شما از انتقال يافتن از زندان به قصر ناراحتيد؟ امّا مردن نسبت به دشمنان شما مانند اين است كه شخصي را از قصري به زندان و عذاب منتقل كنند. پدرم از رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) نقل فرمود: كه دنيا زندان مؤمن و بهشت كافر است و مرگ، پل آنان به باغهاي بهشت و پل اينان به جهنم خواهد بود. نه برايم دروغ گفته اند و نه من دروغ ميگويم». (3)
در پایان این قسمت بحث را با روایتی کامل از پيامبر اسلام (صلي الله عليه و آله و سلم) که مرگ را در عبارتي شيرين و شيوا چنين وصف فرمود به اتمام می رسانیم:
«یا علي تو و مردم براي دنیای نابود شدنی آفريده نشديد، بلكه براي جهان همیشگی و جاوید آفریده شدهاید که به وسیله مرگ از خانهای به خانهی دیگر منتقل خواهيد شد». (4)
——————————-
(1) بحار الانوار ، ج 6، ص 153.
(2) همان، ص 154.
(3) بحار، ج 6، ص 154.
(4) بحار، ج37، ص146.
